Entomologia. Część 1 – entomologia ogólna

Podręcznik akademicki Entomologia to wartościowe i wyczerpujące źródło najnowszej wiedzy z zakresu entomologii i godna polecenia pomoc dydaktyczna. Pomyślany jest jako dwutomowe opracowanie, obejmujące Entomologię Ogólną i Entomologię Szczegółową.

W pierwszym tomie Autorzy przedstawiają podstawy ento­mologii ogólnej obejmujące budowę morfologiczną i anatomiczną owadów wraz z elementami fizjologii, rozwój, systematykę i taksonomię tej grupy zwierząt oraz wybrane zagadnienia z ekologii owadów. Zamieszczono także charakterystykę rzędów owadów występujących w naszym kraju wraz z uwagami o roli biocenotycznej ważniejszych rodzin i ich znaczeniu gospodarczym oraz przegląd podstawowych metod dotyczących gromadzenia materiału, jego opracowania, konserwacji i przechowywania zbiorów.

Drugi tom książki Autorzy zamierzają poświęcić entomologii szczegółowej. Poza obszerną częścią obejmującą przegląd i charakte­rystykę rodzin oraz wybranych gatunków, ważnych z punktu widze­nia gospodarczego i przyrodniczego, zostanie zamieszczone szerokie wprowadzenie przedstawiające zagadnienia związane z funkcją jaką pełnią owady w agrocenozach i otoczeniu człowieka. Tom ten będzie zawierał ocenę strat spowodowanych przez owady w go­spodarce człowieka, podstawy teoretyczne ochrony roślin wraz z aspektami ekonomicznymi, zagadnienia prognozowania i sygna­lizacji gatunków szkodliwych, odporności roślin na owady, a także przegląd współczesnych metod ochrony roślin. Wiele zagadnień zostanie przedstawionych w ujęciu historycznym, wskazując na ewolucję poglądów w tej dziedzinie oraz stanowisko współczesne. Wszystkie zagadnienia nawiązujące do ochrony roślin, która jest wiedzą szybko starzejącą się, uwzględniają ostatnie osiągnięcia w tej dziedzinie, np. ochronę roślin na drodze modyfikowania roz­woju i zachowania owadów, nowe propozycje w zakresie wykorzy­stania naturalnych wrogów czy zastosowania metod biotechnolo­gicznych.

Spis treści:

Przedmowa (Barbara Wilkaniec) 9

1. Wprowadzenie (Barbara Wilkaniec) II

2. Morfologia owadów (Hanna Piekarska-Boniecka)  25

2.1. Wprowadzenie 25

2.2. Głowa 26

2.2.1. Budowa i topologia głowy26

2.2.2. Czułki 30

2.2.3. Oczy 33

2.2.4. Narządy gębowe  35

2.3. Tułów 44

2.3.1. Budowa tułowia 44

2.3.2. Nogi 47

2.3.3. Skrzydła  52

2.4. Odwłok 62

2.4.1. Budowa odwłoka 62

2.4.2. Przydatki odwłoka 67

3. Anatomia i fizjologia owadów (Barbara Wilkaniec) 73

3.1. Pokrycie ciała 73

3.1.1. Budowa oskórka  75

3.1.2. Linienie i powstawanie nowego oskórka 77

3.1.3.Wytwory oskórka  80

3.2. Układ mięśniowy 82

3.3.Jama ciała   87

3.4. Układ nerwowy 89

3.4.1. Budowa centralnego, trzewnego i obwodowego układu nerwowego 91

3.4.2. Budowa i funkcje układu endokrynalnego 97

3.5. Układ krążenia       102

3.5.1. Budowa układu krążenia 102

3.5.2. Budowa i funkcje hemolimfy 104

3.6. Układ oddechowy   105

3.6.1. Budowa układu tchawkowego 106

3.6.2. Fizjologia oddychania i wentylacja ciała 108

3.7. Układ pokarmowy 110

3.7.1. Budowa przewodu pokarmowego i trawienie 111

3.8. Układ wydalniczy    116

3.8.1. Budowa i proces wydalania 117

3.9. Układ rozrodczy     120

3.9.1. Narządy rozrodcze samicy 121

3.9.2. Narządy rozrodcze samca            123

3.10. Narządy zmysłów i zachowanie owadów 125

3.10.1. Mechanoreceptory 127

3.10.2. Chemoreceptory130

3.10.3. Narządy wzroku owadów 131

3.10.4. Zachowanie owadów 134

4. Rozwój owadów (Hanna Piekarska-Boniecka)  137

4.1.Wprowadzenie 137

4.2. Ontogeneza 141

4.2.1. Rozwój embrionalny 142

4.2.2. Rozwój postembrionalny 146

4.2.2.1.Typy larw 150

4.2.2.2.Typy poczwarek152

4.2.3. Rozwój postmetaboliczny155

4.3. Pokolenie   157

5. Systematyka owadów (Marek Bunalski) 161

5.1. Systematyka a taksonomia - historia i współczesne trendy 161

5.2. Stanowisko systematyczne owadów            166

5.3. Przegląd taksonów szczebla ponadrodzinowego 168

6. Wybrane zagadnienia z ekologii owadów (Marek Bunalski) 217

6.1. Zakres i podstawowe pojęcia ekologii 217

6.2. Czynniki wpływające na bionomię gatunku 220

6.2.1.Czynniki abiotyczne 221

6.2.2. Czynniki biotyczne 227

6.2.3. Czynniki antropogeniczne230

6.3. Ekologia populacji   232

6.3.1. Struktura ekologiczna populacji 233

6.3.2. Dynamika populacji 235

6.4. Ekologia biocenoz  239

6.4.1. Zoocenologia 240

6.4.2. Rola owadów w biocenozach 244

7. Metody badań entomologicznych (Marek Bunalski) 249

7.1. Metody badawcze stosowane w entomologii 249

7.2. Opracowanie zgromadzonego materiału 254

7.3. Konserwacja i przechowywanie zbiorów entomologicznych  256

Literatura 259

Skorowidz 261

Skorowidz nazw łacińskich 273