Higiena w pasiece

Słowo „higiena" pochodzi z języka greckiego i oznacza czynności zmierzające do zachowania zdrowia i zapobiegania cho­robom. Przez pojęcie higieny w pasiece rozumiemy pewne czynno­ści, które zapobiegają powstawaniu, przenoszeniu i rozprzestrze­nianiu się chorób pszczół dorosłych i czerwia. Pojęcie to obejmu­je również cały zespół czynności mających na celu utrzymanie po­rządku i czystości na terenie pasieczyska, magazynów i pracowni pszczelarskich. Szeroko rozumiane wymogi higieny dotyczą tak­że produktów pozyskiwanych od pszczół, a także higieny osobistej pszczelarza.

Zdrowe rodziny pszczele zapewniają pszczelarzowi go­dziwy zarobek uzyskiwany ze sprzedaży produktów pasiecznych, głównie miodu. Zdrowe rodziny pszczele, to także rodziny silne, które, niezależnie od swoich możliwości produkcyjnych w zakresie pozyskiwanego od nich miodu, zapewniają wysokie plony w polu, sadzie i ogrodzie jako zapylaczki entomofilnych roślin uprawnych.

Zagadnieniu utrzymywania silnych i wydajnych rodzin pszczelich poświęca się wiele uwagi i wciąż poszukuje nowych, doskonalszych metod zapewniających większą ich produkcyjność.
Z tych względów dużo uwagi poświęca się także zagadnieniom związanym ze zdrowotnością rodzin pszczelich, zapobieganiu chorobom, a zwłaszcza chorobom zaraźliwym, w czym niemałe znaczenie mają czynności związane z szeroko pojętą higieną pa­sieczną.

Spis treści

1. Wstęp 7

2. Ogólne wiadomości o chorobach pszczół 8

2.1. Istota i przyczyny chorób pszczół  9

2.2. Mechanizmy odpornościowe u pszczół 11

2.3. Mechanizmy fizjologicznej odporności wewnętrznej 12

2.4. Objawy wzbudzające podejrzenie wystąpienia chorób pszczół 15

2.5. Zatrucia pszczół 21

2.6. Stosowanie środków leczniczych u pszczół 23

3. Rodzaje i metody odkażania w pasiece 27

3.1. Odkażanie metodami fizycznymi 29

3.2. Odkażanie metodami chemicznymi 30

3.3. Środki chemiczne niszczące pasożyty i szkodniki  32

4. Środki odstraszające pszczoły 33

5. Wybrane uregulowania prawne w zakresie zapobiegania zaraźliwym

chorobom pszczół oraz ich zwalczania 34

6. Dokumentacja pasieczna 40

7. Znaczenie ilości i jakości pokarmu w pojawieniu się chorób pszczół 42

7.1. Miód 42

7.2. Syrop cukrowy 44

7.3. Syropy inwertowane 45

7.4. Spadź 48

7.5. Pyłek kwiatowy, pierzga i namiastki pyłku 49

8. Lokalizacja i higiena pasieczyska 54

9. Higiena poideł 60

10. Higiena uli i sprzętu pasiecznego 63

11. Higiena plastrów 69

12. Higiena magazynów i pracowni pszczelarskich 74

13. Biologia i zwalczanie szkodników pasiecznych 77

13.1. Grzyby (Fungi) 77

13.2. Motyle (Lepidoptera) 77

13.2.1. Barciaki 78

13.2.1.1. Zapobieganie inwazji barciaków 80

13.2.1.2. Metody zwalczania barciaków 82

13.2.1.2.1. Metody fizyczne 82

13.2.1.2.2. Metody chemiczne 83

13.2.1.2.3. Metody biologiczne 86

13.2.2. Zmierzchnica trupia główka 87

13.3. Chrząszcze (Coleoptera) 88

13.4. Błonkoskrzydłe (Hymenoptera) 92

13.5. Ptaki (Aves)  96

13.6. Ssaki (Mammalia) 97

13.7. Inni „goście" w pasiece 99

14. Zabezpieczenie pszczół przy przewozach 100

15. Znaczenie badań laboratoryjnych w diagnozowaniu chorób pszczół 102

16. Diagnostyczna wartość osypu zimowego 106

17. Bezpieczeństwo i higiena pracy pszczelarza 111

17.1. Użądlenia przez pszczoły 113

17.1.1. Pierwsza pomoc przy użądleniach 118

17.1.2. Odpowiedzialność właścicieli pasiek z tytułu pożądlenia 119

17.2. Użądlenia przez osy i trzmiele 121

17.3. Oparzenia przy odkażaniu uli i sprzętu pasiecznego 123

17.4. Apteczka pszczelarza 124

18. Wymogi higieny w zakresie pozyskiwania, przechowywania i dystrybucji miodu 126

19. Wymagania weterynaryjne związane z handlem i importem miodu 131

20. Wymogi higieny w zakresie pozyskiwania oraz przechowywania innych produk­tów pasiecznych 133

20.1. Pyłek kwiatowy i pierzga 133

20.2. Wosk 136

20.3. Propolis (kit pszczeli) 138

21. Piśmiennictwo 141

22. Wykaz niektórych aktów prawnych obowiązujących w Polsce 144