Hodowla lasu TOM 3 Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych

Przedmowa do wydania drugiego

Oddaję w ręce studentów leśnictwa, leśników praktyków, przyrodników różnych specjalności, a także wszystkich miłośników lasu drugie wydanie III tomu Hodowli lasu (wydanie pierwsze 2011 r.) poświęconego charakterystyce hodowlanej drzew i krzewów leśnych.

Układ podręcznika nie uległ zasadniczym zmianom. Jego treść została natomiast wzbogacona dodatkowymi rozdziałami, a niektórym z rozdziałów już istniejących nadano nowy kształt.

Zamieszczono także opracowany wspólnie z dr. hab. Jerzym Lesińskim nowy załącznik l, pt. „Hodowla lasu wobec zmian klimatu", który dotyczy większości głównych gatunków drzew lasotwórczych.

Charakterystykę hodowlaną poszczególnych gatunków podsumowano, wprowadzając rozdziały „Znaczenie gospodarcze". Przeredagowano i uzupełniono rozdziały dotyczące kształtowania się zasięgu drzew leśnych w holocenie, odnawiania i pielęgnacji głównych gatunków drzew leśnych, opisu lasów o charakterze pierwotnym - bukowych i wielogatunkowych z udziałem jodły Ponadto dodano rozdział charakteryzujący naturalne bory limbowo-modrzewiowe.

Mam nadzieję, że nowe wydanie podręcznika Hodowla lasu (t. I-III) ułatwi studiowanie przedstawionych tu zagadnień i w ten sposób pozwoli wszystkim zainteresowanym poszerzyć wiedzę związaną nie tylko z samą techniką hodowli lasu, ale także z jej podstawami ekologicznymi.

Andrzej Jaworski

Przedmowa do wydania pierwszego

Książka jest nowym, poszerzonym i poprawionym wydaniem opublikowanego w 1995 r. podręcznika „Charakterystyka hodowlana drzew leśnych". Dotyczy ona wszystkich rodzimych gatunków drzew lasotwórczych, 3 gatunków drzew introdukowanych oraz 28 krzewów.

Opis większości gatunków drzew obejmuje: kształtowanie się ich zasięgów w holocenie, a w przypadku niektórych - charakterystykę lasów naturalnych i pierwotnych. W odniesieniu do każdego gatunku drzewa przedstawiono: zasięg, zmienność, wymagania siedliskowe (klimat, światło, temperatura, wilgotność, gleba, siedliskowe typy lasu, oddziaływanie na glebę za pośrednictwem opadu organicznego, system korzeniowy, oddziaływanie allelopatyczne), zagrożenia abiotyczne, wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe, wzrost i produkcyjność, odnawianie oraz pielęgnowanie drzewostanów.

W pracy starano się wykorzystać doświadczenia i osiągnięcia polskich naukowców i praktyków w zakresie odnawiania i pielęgnowania, zwłaszcza takich gatunków, jak sosna, świerk, jodła, buk i dąb.

Opracowanie zawiera również trzy załączniki. Pierwszy obejmuje ekologiczne liczby wskaźnikowe drzew i krzewów oparte na pracy prof. dr. hab. Kazimierza Zarzyckiego i współautorów. Drugi załącznik zawiera skalę wymagań ekologicznych drzew i wybranych krzewów leśnych, pozwalającą na porównawczą analizę ich wymagań siedliskowych. W trzecim załączniku przedstawiono strategie życiowe gatunków drzew leśnych.

Odrębną część stanowią liczne barwne fotografie, które uzupełniają charakterystykę drzew leśnych. Zawdzięczam je wielu autorom, m.in.: pracownikom parków narodowych, Wydziałów Leśnych w Poznaniu, Warszawie i Krakowie oraz studentom. Za wzbogacenie podręcznika fotografiami serdecznie dziękuję.

Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla leśników praktyków oraz dla studentów leśnictwa, przy czym niektóre zagadnienia mogą zainteresować także przyrodników, jak również tych, którym bliskie są polskie lasy.

Kraków, wrzesień 2011

Niniejsza publikacja jest częścią trzytomowego dzieła, obejmującego takie działy hodowli lasu, jak:  

 „Sposoby zagospodarowania, odnawianie lasu, przebudowa i przemiana drzewostanów” (tom I)

 „Pielęgnowanie lasu” (tom II)

 „Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych” (tom III)

„Hodowla lasu. Suplement. Zadrzewianie. Plantacje drzew szybko rosnących”

Autorem tej trylogii jest prof. dr hab. Andrzej Jaworski, którego osoba i pióro od wielu lat są dobrze znane polskim leśnikom.

Od wielkich akademickich syntez polskiej literatury leśno hodowlanej minęło parę dziesiątków lat, nacechowanych niespotykanym rozwojem nauki. Między innymi przewartościowaniu musiały ulec nasze wyobrażenia o prawach rządzących ekosystemami leśnymi. Temu wyzwaniu stara się sprostać Autor, podejmując próbę przedstawienia klasycznych zagadnień z zakresu hodowli lasu i ukazania aktualnego stanu wiedzy w tej dziedzinie.