Atlas patologii jamy ustnej i zębów u kotów

Dzięki ponad 400 wysokiej jakości zdjęciom, przejrzystym ilustracjom anatomicznym i dokładnym opisom, publikacja poświęcona stomatologii weterynaryjnej kotów może być wizualnym przewodnikiem umożliwiającym lepsze zrozumienie, szybką identyfikację i leczenie chorób jamy ustnej i zębów u tego gatunku w codziennej praktyce lekarza weterynarii.

Przejrzysta i powtarzalna struktura materiału: etiologia, cechy kliniczne i diagnostyczne składa się na format, który umożliwia czytelnikowi szybkie wyszukiwanie wiadomości, a zestawienie kilku rodzajów obrazów (np. zdjęć i odpowiadających im zdjęć RTG) umożliwia wielowymiarowy wgląd w prezentowany materiał.

Niniejszy Atlas stanowi nowy i cenny wkład do literatury stomatologii weterynaryjnej. Nie ma on charakteru podręcznika, a raczej wykorzystuje obszerny zakres dobrze zorganizowanego materiału wizualnego, aby w przejrzysty sposób wyjaśnić różne patologie jamy ustnej i zębów u kotów. Hiszpański autor wybrał dobrze znanych międzynarodowych współpracowników, którzy przyczynili się do stworzenia wysokiej jakości materiału wizualnego składającego się z ponad 400 zdjęć i rysunków zamieszczonych na 160 stronach tej publikacji. Poszczególne rozdziały i strony zostały ułożone w przejrzysty i interesujący schemat, który umożliwia efektywne przekazanie informacji oraz utrzymanie zainteresowania czytelnika w jego odkrywczej podróży. Ogólna struktura materiału, czyli etiologii, cech klinicznych i diagnostycznych w połączeniu z dobrze oznaczonymi rysunkami oraz ilustracjami składa się na format, który umożliwia czytelnikowi szybkie zagłębienie się w dowolny pożądany poziom szczegółowości. Wyróżnić należy zwłaszcza zestawienie wielu rodzajów obrazu, które umożliwia wielowymiarowy wgląd w prezentowany materiał. Na przykład dobrze wybrane zdjęcia kliniczne zestawione z odpowiadającymi im zdjęciami rentgenowskimi podkreślają rolę radiografii w procesie diagnostycznym. Niniejszy Atlas to jednocześnie świetny pomysł i jego doskonała realizacja. W sposób tak szeroki obejmuje on tematykę patologii jamy ustnej i zębów u kotów, że stanowi jedyne w swoim rodzaju i niezwykle wartościowe uzupełnienie biblioteki każdego stomatologa i chirurga weterynaryjnego. Cecilia Gorrel

Gdy tylko zaczęło we mnie narastać zainteresowanie tematyką stomatologii weterynaryjnej oraz chirurgii jamy ustnej, zauważyłem, że brakuje mi pojedynczego opracowania, w którym najczęściej występujące patologie jamy ustnej byłyby przedstawione w formie zilustrowanej, co zmuszało mnie do głębokiego zatopienia się w różnych książkach i czasopismach z tego zakresu. Naprawdę bardzo mi zależało, żeby „zobaczyć” wszystko, co tak dobrze było w tych publikacjach opisane. Zawsze pragnąłem mieć za punkt odniesienia jakieś zilustrowane opracowanie, które wsparłoby dostępną już, szeroką i świetną literaturę z tego zakresu. Mimo to nigdy w owym czasie nie przyszło mi do głowy, że po dekadzie od rozpoczęcia mojej podróży po meandrach tej specjalizacji, właśnie mnie zostanie powierzona realizacja tego gruntownego i wymagającego zadania. Zawsze uważałem, że określenie „obraz wart jest tysiąca słów” jest kluczowe w praktycznym szkoleniu studentów weterynarii i chirurgów weterynaryjnych, którzy muszą stawić czoła różnym przypadkom klinicznym w dziedzinie, z którą nie są całkiem oswojeni. Kiedy wykładałem stomatologię weterynaryjną studentom wyższych roczników weterynarii albo gdy prowadziłem kursy szkoleniowe, zawsze starałem się pokazać swoje doświadczenie kliniczne za pomocą zdjęć, które pozostaną obrazami na siatkówce oka moich odbiorców, wykorzystując wysokiej jakości zdjęcia do prostej i przejrzystej identyfikacji choroby jamy ustnej. Byłoby warte wysiłku, gdyby udało mi się to osiągnąć choćby u jednego z moich kolegów. I właśnie to jest celem tej książki. W niniejszym Atlasie starałem się umieścić zdjęcia, które w najlepszy sposób przedstawiają patologie z zakresu mojej specjalizacji. Zdecydowałem się na układ, w którym przejrzyste ilustracje i zdjęcia tych patologii uzupełnione są informacjami o badaniach diagnostycznych pozwalających je wykryć lub potwierdzić, dzięki czemu mam nadzieję przekazać kluczowe elementy umożliwiające ich identyfikację wizualną oraz pokierować czytelnika w stronę dokładnego rozpoznania oraz leczenia. Mam także nadzieję, że narzędzie to zostanie wykorzystane ogólnie jako szybkie źródło do identyfikacji i lepszego zrozumienia patologii jamy ustnej u kotów w codziennej pracy praktykujących już lekarzy weterynarii oraz przez studentów ostatnich lat weterynarii. Zawsze myśląc o zasadzie, że „choć nie wszystko, co wymienione tu się znajduje, ale wszystko, co tu się znajduje jest wymienione”, stworzyłem ten Atlas dzięki setkom moich kolegów, którzy powierzyli swoich pacjentów mojej opiece, ale przede wszystkim dla nich. Jest on oczywiście skierowany także do tych kolegów, którzy wykazując niezwykły i wrodzony profesjonalizm, przeznaczają swój cenny prywatny czas na powiększenie swojej wiedzy w tej dziedzinie w celu poprawy zdrowia jamy ustnej każdego ze swoich pacjentów. Nigdy nie zamierzałem stworzyć podręcznika. Dostępna literatura z zakresu stomatologii ludzkiej i weterynaryjnej jest wspaniała, obszerna i dobra jakościowo, ta druga wspierana dodatkowo przez europejskich i amerykańskich dyplomatów stomatologii weterynaryjnej, a jej zawartość – prawdziwie fascynująca i kompletna od strony naukowej. Moim celem cały czas było zebranie zdjęć pozwalających na lepsze zrozumienie tych tekstów. Jeśli udało mi się ten cel osiągnąć, będę dumny i dozgonnie wdzięczny wszystkim, którzy bezpośrednio lub pośrednio przyczynili się do powstania tego dzieła. Jeśli zaś ktokolwiek poczuje się rozczarowany, będzie to płynącym z pokory docenienia konstruktywnej krytyki doskonałym bodźcem do dalszego rozwoju oraz poprawienia tej pracy w kolejnych wydaniach. Jeżeli chociaż jeden z ponad 400 zamieszczonych tu obrazów na zawsze pozostanie na siatkówce czyjegoś oka, będzie to oznaczać, że osiągnąłem i przekroczyłem swój cel oraz że mój wysiłek był tego wart. Mam nadzieję, że niniejsza praca zachęci do poszerzenia swojej biblioteki z zakresu tej specjalności, a także pobudzi zainteresowanie do dalszego szkolenia się w dziedzinie stomatologii weterynaryjnej i chirurgii jamy ustnej.

Javier Collados

Spis treści

Wprowadzenie

Stomatologiczna terminologia przestrzenna 2

Histologiczna budowa zęba u psów i kotów 3

Schemat uzębienia u psa i kota 4

Przykład sondowania periodontologicznego 6

Klasyfikacja chorób przyzębia (AVDC, 2007) 7

Klasyfikacja i indeks płytki nazębnej oraz kamienia nazębnego (Logan i Boyce, 1994) 7

Indeks dziąsłowy (Wolf i wsp., 2005) 8

Stopnie ruchomości zębów (AVDC, 2007) 8

Stopień uszkodzenia/odsłonięcia w obrębie rozwidlenia korzeni (furkacji) (AVDC, 2007)

Klasyfikacja złamań zębów (AVDC, 2007) 10

Patologiczne zmiany endodontyczno-periodontyczne 12

Klasyfikacja resorpcji zębów według kryterium jej zaawansowania (AVDC, 2007) 13

Patologie jamy ustnej i zębów u kotów

Prawidłowy obraz anatomiczny i radiologiczny jamy ustnej i zębów u kotów 16

Zęby stałe 16

Zęby mleczne 18

Projekcje radiologiczne uzębienia kotów 19

Zgryz i jego wady 21

Zgryz prawidłowy 21

Obszar siekaczy 21

Obszar zębów przedtrzonowych i trzonowych 21

Obszar kłów 22

Wady zgryzu 22

Stłoczenie zębów 22

Brak zębów 23

Dystokluzja żuchwy (tyłozgryz, tyłożuchwie) – klasa 2 wad zgryzu 24

Asymetria szczękowo-żuchwowa – klasa 4 wad zgryzu 24

Mezjokluzja (przodozgryz żuchwy, przodożuchwie) – klasa 3 wad zgryzu 25

Przemieszczenie zęba 27

Dystalne przemieszczenie zęba 29

Zgryz otwarty 32

Ząb przetrwały 33

Rotacja zębów 33

Asymetria szczękowo-żuchwowa w kierunku „strona do strony” 34

Choroby układowe i ich wpływna stan jamy ustnej 35

Białaczka i zespół nabytego niedoboru immunologicznego kotów (FeLV, FIV) 35

Stany patologiczne jamy ustnej 39

Nowotwory 39

Rak kolczystokomórkowy 39

Włókniakomięsak 44

Metaboliczne, jatrogenne i inne 45

Ziarniniak eozynofilowy (kwasochłonny) 45

Plama soczewicowata (lentigo) 46

Urazowe 47

Uszkodzenie tkanek miękkich. Ciało obce 47

Uszkodzenie tkanek miękkich. Obrażenia języka 47

Uszkodzenie tkanek miękkich. Zmiany wywołane zgryzem

lub wadą zgryzu 49

Uszkodzenie tkanek miękkich. Oparzenia od przewodów elektrycznych 55

Uszkodzenie tkanek miękkich. Uraz zewnętrzny 56

Uszkodzenie tkanek twardych. Złamania – urazy okolicy stawu skroniowo-żuchwowego – mieszane 58

Uszkodzenie tkanek twardych. Złamania żuchwy 60

Uszkodzenie tkanek twardych. Złamania szczęk 61

Bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze 62

Kryptokokoza 62

Kandydoza (drożdżyca) 63

Choroby przyzębia 64

Zapalenie dziąseł i jamy ustnej kotów 81

Zapalenie kości i szpiku (osteomyelitis) w jamie ustnej 93

Stany patologiczne zębów 94

Nieprawidłowości w rozwoju i wyrzynaniu się zębów 94

Niewykształcenie zębów (ageneza) 95

Zęby zatrzymane 96

Zęby bliźniacze 98

Zęby nadliczbowe (hiperdoncja) 98

Brak zębów 98

Przebarwienie zębów 101

Złamania zębów 103

Złamanie szkliwa 103

Niepowikłane złamanie korony 104

Powikłane złamanie korony 105

Powikłane złamanie koronowo-korzeniowe 112

Złamanie korzenia 116

Resorpcja zębów 117

Choroba miazgi zęba 133

Piśmiennictwo 139

Skorowidz 143