Nefrologia i urologia psów i kotów

Jest to trzecie wydanie BSAVA Manual of Canine and Feline Nephrology and Urology, a  od  ukazania się poprzedniej edycji minęła cała dekada. Chociaż układ podręcznika jest podobny, to publikacja ta różni się zasadniczo od  wydania drugiego, odzwierciedlając ogromny postęp w  prezentowanej dziedzinie w  ciągu ostatnich 10 lat. Poszczególne rozdziały dotyczą technik obrazowania i diagnostyki, opisują objawy kliniczne, a także zespoły kliniczne. Podręcznik został zaprojektowany jako praktyczny i użyteczny przewodnik dla lekarzy weterynarii i z pewnością znajdzie zastosowanie w codziennej praktyce w lecznicy małych zwierząt. Redaktorzy, Jonathan Elliott, Gregory Grauer i Jodi Westropp, zebrali światowej klasy zespół autorów, który gwarantuje jakość podręcznika BSAVA dotyczącego nefrologii i urologii psów i kotów. Chciałbym pogratulować nowego wydania, które z pewnością okaże się równie przydatne jak poprzednie. Dziękuję w imieniu lekarzy weterynarii! John Chitty BVetMed CertZooMed MRCVS BSAVA President 2017–2018

W podręczniku Nefrologia i urologia psów i kotów opisano najczęstsze problemy kliniczne i laboratoryjne, techniki terapeutyczne oraz postępowanie w zespołach chorobowych w tej dziedzinie. Wszystkie rozdziały z poprzedniego wydania zostały zaktualizowane, aby odzwierciedlić obecny konsensus.

W trzecim wydaniu:

• nowe rozdziały wyjaśniające, w jaki sposób choroby ogólnoustrojowe lub leki wpływają na pracę nerek i na wyniki badań diagnostycznych,
• genetyczne podstawy chorób dróg moczowych,
• ocena homeostazy wapnia i fosforanów w przewlekłej chorobie nerek,
• wczesne wykrywanie przewlekłej choroby nerek.

Spis treści

1 Stranguria i krwiomocz 1

2 Poliuria i polidypsja 11

3 Nietrzymanie moczu i zatrzymanie moczu 31

4 Nieprawidłowości nerek wykrywane w badaniu palpacyjnym 49

5 Białkomocz 65

6 Pełna analiza moczu 77

7 Diagnostyka obrazowa dróg moczowych 110

8 Cystoskopia 149

9 Nietrzymanie moczu 157

10 Wczesne wykrycie przewlekłej choroby nerek 167

11 Ocena homeostazy wapnia i fosforanów w przewlekłej chorobie nerek 183

12 Algorytmy diagnostyczne dotyczące stopni ostrego uszkodzenia nerek i stadiów przewlekłej choroby nerek 193

13 Biopsja nerki 205

14 Genetyczne podstawy chorób dróg moczowych 218

15 Pomiar ciśnienia krwi 235

16 Zaburzenia sercowo-nerkowe 248

17 Nadczynność tarczycy a nerki u kota 260

18 Nadciśnienie i nerki 272

19 Wpływ innych chorób endokrynnych na funkcję nerek 281

20 Wpływ leczenia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi na nerki 292

21 Ostre uszkodzenie nerek 311

22 Hemodializa i dializa otrzewnowa 321

23 Leczenie przewlekłej choroby nerek 331

24 Leczenie chorób kłębuszków nerkowych 349

25 Leczenie chorób gruczołu krokowego 365

26 Leczenie zachowawcze kamicy układu moczowego 380

27 Interwencyjne leczenie kamicy moczowej 388

28 Leczenie przebiegającego bez niedrożności idiopatycznego/śródmiąższowego zapalenia pęcherza moczowego u kotów 396

29 Zakażenia dróg moczowych 409

30 Zachowawcze i operacyjne leczenie nietrzymania moczu 423

Minęło 10 lat od czasu opublikowania drugiego wydania podręcznika BSAVA Manual of Canine and Feline Nephrology and Urology. W aktualnym wydaniu do zespołu redakcyjnego dołączył kolejny redaktor naukowy, specjalista od zaburzeń dolnych dróg moczowych. Współczesne technologie wyraźnie wpływają na zdolność diagnozowania i leczenia tych chorób u psów i kotów, co znajduje odzwierciedlenie w zmianach wprowadzonych do nowego wydania podręcznika. Trzecie wydanie wykorzystuje rozdziały z dwóch poprzednich edycji dotyczące chorób oraz technik diagnostycznych i leczniczych. Dodano natomiast nowe rozdziały wyjaśniające, w jaki sposób inne choroby ogólnoustrojowe (lub leki) wpływają na pracę nerek, testy diagnostyczne lub jak przyczyniają się do uszkodzenia tych narządów. Mamy nadzieję, że w ten sposób problem wydolności nerek zostanie jeszcze bardziej uwzględniony przez lekarzy weterynarii podczas leczenia zwierząt z zaburzeniami sercowo-naczyniowymi i endokrynologicznymi oraz w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów. Zwrócono również uwagę na nowo na wiele zagadnień poruszanych w poprzednich wydaniach, zapraszając do współpracy wybitnych specjalistów. Liczba ekspertów klinicznych z Europy i Stanów Zjednoczonych, którzy aktywnie publikują swoje prace z zakresu nefrologii i urologii u zwierząt, wzrosła w ostatnich latach, więc nie mieliśmy trudności z wyborem nowych autorów. Trzecie wydanie uwzględnia także najnowsze osiągnięcia w dziedzinie chorób układu moczowego u zwierząt. Na  przykład, szybkie postępy w  genetyce molekularnej spowodowały, że podstawy genomowe wielu dziedzicznych chorób dróg moczowych są obecnie znane dzięki dostępnym testom genetycznym. Natomiast system oceny ostrego uszkodzenia nerek (AKI) według Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego (IRIS) określa nowe wytyczne dla medycyny weterynaryjnej, które powinny umożliwić lekarzom wczesne wykrywanie przypadków AKI, a tym samym skuteczniej je leczyć, szczególnie w przypadku potencjalnego postępu w dziedzinie biomarkerów moczu w ciągu najbliższych 10 lat. Trwają również prace nad wczesną diagnostyką przewlekłej choroby nerek (CKD), w tym symetryczną dimetyloargininą (SDMA), która została wprowadzona na rynek w 2015 r. Rezultaty stosowania tego markera razem z kreatyniną są nadal mało poznane, ale wstępne dane wyglądają obiecująco. Także odkrycie roli FGF23 w zaburzeniach mineralno-kostnych związanych z CKD oraz jego wartości prognostycznej u pacjentów z CKD stanowi godny uwagi postęp, a zastosowanie poznanych mechanizmów będzie widoczne w następnej dekadzie. Postępują również prace WSAVA Renal Pathology Group na temat patologii kłębuszków nerkowych u psów, co zainicjowało serię artykułów, które przedstawiają wspólne stanowisko na temat tego zagadnienia, a zostały napisane przez grupy ekspertów koordynowanych przez IRIS, dokonujących przeglądu opierając się na przypadkach leczenia glomerulopatii u psów. Te zalecenia są podsumowane w prezentowanym wydaniu podręcznika. Oczekujemy, że w przyszłych latach dalsze badania dostarczą dowodów, na podstawie których można wykorzystać wyniki biopsji do dalszego poznania i wyboru odpowiedniego podejścia do leczenia. Diagnozowanie i leczenie różnych schorzeń dolnych dróg moczowych u zwierząt towarzyszących znacznie się rozwinęło w ciągu ostatnich 10 lat, szczególnie dzięki postępom w procedurach małoinwazyjnych. Na przykład, zastosowanie ablacji laserowej do korekcji ektopowych moczowodów u psów skutkuje mniejszą liczbą zabiegów chirurgicznych związanych z tą nieprawidłowością. Małoinwazyjne usuwanie kamieni z dróg moczowych było jednym z najważniejszych punktów omawianych w dokumencie ACVIM Consensus Statement for Recommendations on the Treatment and Prevention on Uroliths in Dogs and Cats w 2016 r., a wiele z tych zaleceń omówiono w prezentowanym podręczniku, m.in. urohydropropulsję, litotrypsję laserem holmowo- -jagowym i cystolitotomię przezskórną. Wraz z pojawieniem się stentów moczowodowych i podskórnych by- -passów moczowodów (technik omijających moczowody) istnieją teraz alternatywne i często lepsze sposoby leczenia obturacyjnej choroby nerek u kotów i psów, co także zostało uwzględnione w tym wydaniu, podobnie jak najnowsze strategie postępowania medycznego w profilaktyce kamicy moczowej, którym poświęcono osobny rozdział. Wreszcie, prezentowany podręcznik zawiera obszerny przegląd, jak również aktualizacje dotyczące innych aspektów zaburzeń dolnych dróg moczowych, przez co jest cennym źródłem informacji dla studentów i lekarzy weterynarii. Praca nad podręcznikiem była czasochłonnym, ale także satysfakcjonującym zadaniem, skutkującym zdobyciem nowej wiedzy. To wyzwanie zostało w dużym stopniu ułatwione przez sprawny zespół redakcyjny BSAVA, który skutecznie wspierał nas w całym procesie. Mamy nadzieję, że ta książka będzie przydatną pozycją w biblioteczce każdego lekarza weterynarii. Jonathan Elliott, Gregory F. Grauer i Jodi L. Westropp czerwiec 2017