Pacjent stomatologii weterynaryjnej

Multidyscyplinarne podejście do pacjenta stomatologicznego i wskazówki dotyczące wszystkich aspektów integracji stomatologii z ogólną praktyką weterynaryjną

Podręcznik Pacjent stomatologii weterynaryjnej. Podejście multidyscyplinarne pomaga zrozumieć aspekty leczenia stomatologicznego psów i kotów oraz pokazuje, jak skutecznie dbać o zdrowie jamy ustnej. Zawiera również wskazówki dla całego zespołu weterynaryjnego, dzięki czemu jego członkowie będą mogli zapewnić skoordynowane podejście podczas zalecania i wykonywania zabiegów stomatologicznych w ramach regularnej praktyki ogólnej. Tekst, redagowany przez uznanych stomatologów weterynaryjnych certyfikowanych w Europie i Stanach Zjednoczonych, zawiera aktualne informacje dotyczące m.in. bezpiecznych protokołów znieczulenia, szczegółowej diagnostyki, postępowania i kierowania do specjalistów.

To niezbędna książka dla wszystkich lekarzy weterynarii prowadzących ogólną praktykę dla małych zwierząt, a także dla pozostałych członków zespołu weterynaryjnego, w tym menedżerów i techników weterynarii.

Jerzy Gawor, DVM, PhD, DAVDC, DEVDC, FAVD, były prezydent European Veterinary Dental College oraz uczestnik Dental Guidelines Committee WSAVA. Prowadzi liczne warsztaty stomatologiczne w Polsce, a także w ramach European School for Advanced Veterinary Studies w Europie, Azji Południowej i w Chinach. Członek Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt oraz Zarządu World Small Animal Veterinary Association. Były prezes European Veterinary Dental Society oraz Federation of Companion Animal Veterinary Associations. Krajowy konsultant w dziedzinie Stomatologia psów i kotów Systemu Szkoleń Certyfikowanych Samorządowego Centrum Doskonalenia Zawodowego Lekarzy Weterynarii KRL-Wet. Związany z Kliniką Weterynaryjną Arka w Krakowie.

Kilkaset zaawansowanych zabiegów stomatologicznych wykonywanych co roku owocuje praktycznymi umiejętnościami i wiedzą autora. Ponadto opublikował i zaprezentował ponad 120 publikacji z zakresu stomatologii weterynaryjnej.

Brook Niemiec DVM, DAVDC, DEVDC, FAVD, szef personelu w Veterinary Dental Specialties & Oral Surgery, z 16 placówkami w całych Stanach Zjednoczonych. Założyciel i konsultant www.dentalrad.com. Dyrektor San Diego Veterinary Dental Training Center, prezes wydawnictwa Practical Veterinary Publishing.

Przedmowa

Jako lekarze nie leczymy chorób – leczymy pacjentów. Jakość życia, funkcjonalność i dobrostan naszych pacjentów stanowią najważniejsze cele naszego leczenia. Walka z chorobami przyzębia to złożone działanie, które wymaga wspólnego wysiłku kilku osób, w tym lekarza weterynarii pierwszego kontaktu, lekarza dentysty specjalisty oraz średniego personelu.

Urazy jamy ustnej i złamania zębów zawsze wymagają znieczulenia ogólnego, aby oszczędzić pacjentowi stresu i zapewnić możliwość odpowiedniego rozpoznania i przeprowadzenia leczenia. To ponownie jest wysiłek całego zespołu w  celu bezpiecznego przeprowadzenia pacjenta przez wszystkie procedury.

 Problemy z jamą ustną mogą dotyczyć prawie wszystkich pacjentów medycyny weterynaryjnej. Ponad 10% z  nich stanie się prawdopodobnie pacjentami nagłymi i będą oni wymagali natychmiastowego działania.

Stomatologia to bardzo ważny i interesujący przedmiot, ale niezależnie od wyboru techniki operacyjnej, posiadanego instrumentarium, umiejętności lekarza i materiałów, wciąż najważniejszy pozostaje pacjent.

Wiele patologii jamy ustnej ma ukryty charakter lub pozostają one nierozpoznane z  powodu zachowania pacjentów (zwierzęta często nie wyrażają odczuwanego dyskomfortu ani bólu), ograniczenia w  dobrym dostępie do jamy ustnej oraz istniejących uprzedzeń wśród lekarzy weterynarii i właścicieli zwierząt domowych. Z tego właśnie względu bardzo ważna jest edukacja lekarzy weterynarii i  nakłanianie ich do zwracania uwagi nie tylko na oczywiste objawy, lecz także na oznaki zbliżających się problemów.

Niemal każda praktyka weterynaryjna deklaruje: „Zapewniamy opiekę stomatologiczną” lub „Usuwamy kamień nazębny”, ale ogólna jakość tych usług jest niska. Studenci nie otrzymują wykształcenia dentystycznego, a potem jako absolwenci i  młodzi lekarze weterynarii zaniedbują problemy jamy ustnej. Aby to zmienić, potrzeba czegoś więcej niż tylko książki, ale możemy przynajmniej wskazać, czego oczekujemy od uczelni.

Właściciele zwierząt domowych akceptują ludzką stomatologię jako odrębną dyscyplinę medyczną, ale z jakiegoś powodu często traktują stomatologię weterynaryjną jedynie jako dodatek kosmetyczny do usług weterynaryjnych.

Jest jedna rzecz gorsza od zaniedbywania problemów dentystycznych – źle wykonane leczenie stomatologiczne. Celem tej książki jest też zatem przedstawienie standardów dobrej stomatologii w  najpowszechniejszych zastosowaniach. Mamy nadzieję, że przypomnimy Państwu, że każdy pacjent jest pacjentem stomatologicznym i doradzimy, jak prawidłowo z  nim postępować. Radzimy, aby zawsze zachowywać odpowiedni stosunek do problemów z zębami i z jamą ustną u psów i kotów. Zapewniamy interdyscyplinarne podejście do pacjenta stomatologicznego, zapewniając perspektywy postępowania z takich dziedzin, jak onkologia, kardiologia, anestezjologia i radiologia.

Uważam, że aby nasz zawód mógł się dalej rozwijać w zakresie ochrony i poprawy zdrowia jamy ustnej i ogólnego zdrowia naszych pacjentów, potrzebne są dwie rzeczy. Po pierwsze, lekarze pierwszego kontaktu muszą przejść odpowiednie przeszkolenie i być odpowiednio wyposażeni w  stomatologiczne narzędzia diagnostyczne, od sond periodontologicznych po aparaty rentgenowskie. Po drugie, i być może ważniejsze, program weterynaryjnych studiów musi obejmować praktyczne szkolenie w zakresie diagnostyki stomatologicznej i jamy ustnej.

Moje doświadczenia zawodowe różnią się od doświadczeń większości specjalistów. Ponad 60% pacjentów stomatologicznych, z  którymi się spotykam, trafia do mnie w wyniku działań edukacyjnych, promocyjnych i profilaktycznych w naszej klinice. Pozostała część pochodzi z rekomendacji. Moja perspektywa jest więc nieakademicka. Na co dzień mam do czynienia z pacjentami o dolegliwościach na różnym poziomie trudności. Mam nadzieję, że mogę być pomocny dla osób w krajach rozwijających się, a także dla absolwentów i profesjonalistów w krajach rozwiniętych.

Jerzy Gawor

Część I Zagadnienia ogólne. Od czego zacząć? 1

1 Wprowadzenie stomatologii do praktyki ogólnej 1

2 Marketing i komunikacja w stomatologii weterynaryjnej 27

3 Kształcenie w stomatologii weterynaryjnej 37

4 Rozdzielenie zadań związanych z pacjentem stomatologicznym w praktyce weterynaryjn ej 45

5 Program profilaktyczny dla zdrowia jamy ustnej 59

6 Żywienie, zdrowie jamy ustnej i karmienie pacjentów stomatologicznych 75

7 Środki przeciwdrobnoustrojowe w stomatologii weterynaryjnej 89

8 Dobrostan pacjenta stomatologicznego 113

Część II Pacjent stomatologiczny 125

9 Miejscowe, regionalne i układowe powikłania chorób jamy ustnej 125

10 Dziedziczne problemy stomatologiczne u rasowych psów i kotów 139

11 Terapia przeciwbólowa u pacjentów stomatologicznych 145

12 Znieczulenie ogólne pacjenta stomatologicznego 177

13 Wyzwania ogólnoustrojowe u pacjenta stomatologicznego 199

14 Pacjent stomatologiczny a narząd wzroku 211

15 Stan jamy ustnej w kontekście innych planowanych zabiegów chirurgicznych 221

16 Choroby ogólnoustrojowe wpływające na kondycję jamy ustnej 229

17 Zaniedbania i błędy lekarskie w stomatologii weterynaryjnej oraz jak najlepiej ich unikać 243

18 Opieka stomatologiczna przez całe życie 255

Część III Stomatologia weterynaryjna w codziennej praktyce 269

19 Postępowanie z pacjentem stomatologicznym 269

20 Zabieg profesjonalnego czyszczenia zębów 277

21 Chirurgia trzewioczaszki i jamy ustnej 299

22 Ekstrakcje zębów, techniki i wyposażenie 313

23 Stany nagłe w stomatologii 327

24 Stomatologia kotów 347

Część IV Kiedy skorzystać z pomocy specjalisty? 371

25 Krótkie wprowadzenie do wybranych problemów stomatologicznych wymagającychspecjalistycznego leczenia 371

26 Jak współpracować ze specjalistą? 381

Algorytmy postępowania w przypadku problemów z jamą ustną 385

Dodatek A: Leki oraz dawkowanie 395

Dodatek B: Obsługa, konserwacja i ostrzenie instrumentów 399

Dodatek C: Skróty i karty stomatologiczne 404

Dodatek D: Lista schorzeń dziedzicznych i predyspozycji rasowych u psów i kotów 419

Dodatek E: Tolerancja wad zgryzu i nieprawidłowości zębowych u psów rasowych według FCI 428

Dodatek F: Wspomaganie żywieniowe pacjentów stomatologicznych 431