Mowa koni. Rozmowy z końmi w ich języku

Naucz się rozumieć mowę twojego konia i odpowiedz mu w jego języku!

Każdy ruch konia – drgnięcie skóry, rozszerzenie nozdrzy, mrugnięcie, machnięcie ogonem – może być gestem o wielkim znaczeniu. Ludzie zazwyczaj lekceważą albo mylnie interpretują te sygnały, co nieuchronnie prowadzi do dezorientacji konia i frustracji człowieka. Sharon Wilsie oraz Gretchen Vogel rozkładają subtelny język mowy ciała konia na najbardziej podstawowe elementy, dzięki czemu łatwiej go dostrzeżemy i zinterpretujemy. Autorki podpowiadają również, jak komunikować się z końmi za pomocą zaplanowanych, celowych gestów. Doradzają, jak oddychać i jaką postawę przyjmować, aby łatwiej wsłuchiwać się w język koni oraz mówić do nich tak, aby nas rozumiały, zamiast oczekiwać, że to one zrozumieją nas. Ten praktyczny system może stosować każda osoba pracująca z końmi: instruktor jeździectwa, ujeżdżacz młodych koni, jeździec rekreacyjny lub zapalony zawodnik.  Efekt? Nieporozumienia między koniem i człowiekiem zmienią się w uprzejme „dyskusje”, dające coraz lepsze, pozytywne rezultaty.

Konie komunikują się z nami przez cały czas, lecz robią to tak subtelnie, że nawet tego nie zauważamy.

Dzięki tej książce nauczysz się mowy koni w 12 prostych krokach. Wilsie wyjaśnia, jak rozumie komunikację między tymi zwierzętami poprzez różne rodzaje oddechów i mowę ciała, by następnie przejść do „Czterech P” mowy koni: Powitania, Pójścia gdzieś, Pieszczot i Pójścia sobie. Liczne ćwiczenia pozwolą ci trenować stopniowanie intensywności reakcji i pomogą zapanować nad tym, co dzieje się z twoim ciałem zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Przygotuj się też na wypróbowanie dziesiątek gotowych „rozmów z koniem”, ilustrujących je krok po kroku szablonów i kolorowych zdjęć, które otworzą ci oczy.

Są ludzie, którym porozumienie z końmi udaje się lepiej niż innym. Mówi się o nich, że „mają dryg do koni”. Te osoby nieświadomie, instynktownie zachowują się w sposób, który konie są w stanie zrozumieć. Autorka przez lata obserwowała wzajemne reakcje koni i zauważyła, że pewne zachowania i gesty powtarzają się u każdego osobnika. Na tej podstawie stworzyła cały elementarz prostych gestów i zachowań, które – zastosowane w odpowiedniej chwili – pozwolą nam w zrozumiały sposób przekazać koniowi konkretne informacje. Ich skuteczność sprawdziła i udowodniła w praktyce podczas kursów i indywidualnych konsultacji z opiekunami koni.
Mowa koni pomoże nauczyć się języka, jakim konie komunikują się między sobą, oraz łatwiej odczytywać sygnały, jakimi próbują porozumiewać się z nami. Opanowanie tej umiejętności pozwoli na lepszy kontakt z tymi zwierzętami, ułatwiając ich wychowanie, szkolenie i treningi. To naprawdę pasjonująca przygoda.
Wojciech Mickunas

Spis treści

WSTĘP

Wszystko ma znaczenie

Czym właściwie jest przywództwo?

Idealne połączenie

Prawdziwy dialog

Stosunki międzygatunkowe

12 łatwych kroków

KROK1

Budowanie fundamentów

Znalezienie „wewnętrznego zera"

Opanowanie „zewnętrznego zera" i dostosowanie natężenia

Obserwacja

Mapowanie języka

Oznaki emocji

Odbicie lustrzane

Sztuka konwersacji

Poczucie humoru

Zadawanie dobrych pytań

Pauza

Niema złych odpowiedzi

Sygnały oddechowe 38

Oddech powitalny

Oddech zapraszający

Oddech zainteresowany

Oddech opiekuńczy

Oddech relaksujący

Ziewanie, głębokie westchnienia i drżący oddech

Oddech wartownika

Rżenie

Celowe oddychanie

Przestrzeń osobista: Koła i łuki

Kontakt kontra przestrzeń

Podejście i wycofanie

Odejdź i wróć

13 przycisków mowy koni

KROK 2

Obserwowanie wyrazu twarzy

Wysokość uniesienia głowy

Pysk

Oblizywanie i przeżuwanie

Gryzienie

Zaciśnięte usta

Wywijanie warg

Broda

Nozdrza

Szczęka

Oczy

Mruganie

Uszy

Nauka czytania

KROK 3

Cztery P mowy koni i rytuał powitania

Powitanie

Dotknięcie pierwsze: Formalne powitanie, „Cześć" i naśladownictwo

Dotknięcie drugie: Zapoznanie i naśladownictwo

Dotknięcie trzecie: Co dalej?

Rozmowa: Rytuał powitania

Wspólne kołysanie się

Rozmowa: Kołysanie niemowlęcia

KROK 4

Pójście gdzieś

Pójście gdzieś - część pierwsza

Przycisk odesłania głowy i przycisk zabawy

Obserwowanie horyzontu i wartownik

Rozmowa: Obserwowanie horyzontu i wartownik

Pójście gdzieś - część druga

Przód ciała

Rozmowa: Proszę nie podnoś / podnieś nogę

Przestaw nogi i przycisk środka szyi

Rozmowa: Przestaw nogi

Zaproszenie i postawa „O"

Rozmowa: Powitanie, odesłanie i zaproszenie

z powrotem za pomocą postawy „O"

Bieg wsteczny i postawa „ X''

Energia centrum

Rozmowa: Cofnij się

Rozmowa: Blokowanie ruchu naprzód

Joe: Początek rozmowy

KROK 5

Mowa koni w ręku

Uspokajające rozmowy na kantarze

Rozmowa: Kołysanie niemowlęcia z użyciem kantara

Rozmowa: Gładzenie liny

Dalsze prośby o ustąpienie miejsca przodem

Rozmowa: Terapia cofaniem

Pójście gdzieś- część trzecia

Wspólne pójście naprzód

Rozmowa: Dotrzymywanie kroku

Dłoń-cel i głębsze zrozumienie okręgów i łuków konia

Wesołe urozmaicenie

Rozmowa: Zabawa ze stopami

Rozmowa: Tor przeszkód

KROK 6

Rytuał pieszczot:

Odnajdywanie jedności

Dzielenie przestrzeni i pauza

Rozmowa: Dzielenie przestrzeni

Nawiązanie kontaktu

Nie zapominaj o postawie „X" i „O"

Rozmowa: Panowanie nad pępkiem

KROK 7

Pięć poziomów intensywności

Nauka poziomów

Zewnętrzne zero i postawa „O"

Poziom pierwszy

Rozmowa: Ćwiczenie postawy

Poziom drugi

Poziom trzeci

Poziom czwarty

Ćwiczenie asertywności

Doskonalenie ,X' i „O"

Doskonalenie energii centrum

Rozmowa:

„Jesteś gotowy?". ,,Tak, jestem gotowy"

Rozmowa: Walc

Zmniejszanie intensywności

Doskonalenie podejścia i odejścia

Przerażający przedmiot

Uraz

Łapanie

Doskonalenie odejdź i wróć

Rozmowa: To siano jest dla ciebie

Rozmowa: Do tylu, do przodu

Rozmowa: Zaproszenie do nawiązania więzi

Rozmowa: Przytulanie

KROK 8

Rozmowy na temat wrażliwych obszarów i asekuracyjność

Poznanie wrażliwych miejsc konia

Przycisk popręgu

Rozmowa: Podpinanie popręgu z oddychaniem

Przycisk podskoku

Zaprzyjaźnienie się z „defensywnym końcem"

Rozmowa: ,,Zaprzyjaźnianie się" z zadem

Interpunkcja

Pójście sobie

Rozmowa: Machnięcie ogonem

Sygnały odsyłające zad

Przycisk poruszenia biodra

Rozmowa: Odesłanie

Rozmowa: Zawracanie kajaka

Przycisk przesunięcia się w bok

Rozmowa : Przesuń się i odzyskaj

równowagę

Joe: W ręku

KROK 9

Poruszanie się z gracją

Przyjmowanie poziomej postawy

Rozmowa: Rama taneczna

Energia obrotu

Rozmowa: Zwrot w ramie tanecznej

Chody boczne

Rozmowa: Ustępowanie w bok

KROK 10

Kto właściwie prowadzi?

Rozmowy na lonży

Zrozumieć swój bat

Rozmowa: Powitanie konia z użyciem bata

Rozmowa: Ćwiczenie z batem

Rozmowa: Naprzód na lonży

Rozmowa: Podążaj krawędzią mojej

przestrzeni osobistej

Rozmowa: Odpuść, żeby zatrzymać

Zamiana wcześniejszego szkolenia w głęboką rozmowę

Rozmowa: Domykanie kola

Rozmowa: Zmiana kierunku

Dodawanie przeszkód

Zwiększanie tempa

Rozmowa: Kłusowanie na kole

Nowy lonżujący ty

KROK 11

Niech będą wolne

Mowa koni na wolności

Obserwuj i naśladuj

Rozmowa: Spoza ogrodzenia

Delikatna równowaga

Rozmowa: Praca w kłusie na wolności

Pozbywanie się starych wiadomości

Rozmowy w środku

Rozmowa: Zapraszanie i odsyłanie ze środka

Przewidywalne przewidywania

Rozmowa: ślady równolegle

ćwiczenie celności

Rozmowa: Podążanie za celem

Zwiększanie prędkości

Rozmowa: Kłusowanie od wewnątrz

Rozmowa: Dalej, zagalopuj!

Otwarte forum do dyskusji

Joe: Na wolności

KROK 12

Jesteś wreszcie na górze...  I co teraz?

Rozmowy z siodła

Wokół podestu do wsiadania na konia

Rozmowa: Wsiadanie z oddechem

Odpuszczanie

Rozmowa: Pozycja szmacianej lalki

Nowe powitanie

Rozmowa: ,,Cześć" wodzami

Rozmowa: Naśladowanie wodzami

Rozmowa: Wodza w górę i w bok

Budowanie świadomości ciała

Ćwiczenie: Dłonie w dół, paznokcie w górę

Rozmowa: Paznokcie w górę

Pozyskiwanie miejsca z przodu

Rozmowa: Terapia cofaniem z siodła

Joe: Z siodła

Biała klacz

Podziękowania

Indeks

Niektórzy z was pamiętają być może Mister Eda z czarno-białego serialu komediowego Koń, który mówi, który był emitowany w latach 1958-1966. Jego usta poruszały się zgodnie ze słowami wypowiadanymi przez aktora, co dawało magiczny efekt, zwłaszcza dla zafascynowanego rumakami dziecka, jakim ja byłam. Fantazjowałam wówczas o tym, co mój przyszły wierzchowiec by mi powiedział, gdyby mógł mówić.

Astma spowodowała, że w dzieciństwie o koniach mogłam jedynie czytać i rysować obrazki wymarzonego stada. W gimnazjum mój stan zdrowia pozwalał mi już na pracę  w  stajni, a  pod  koniec liceum jeździłam na wysokiej klasy koniach ujeżdżeniowych. Wreszcie jako młoda matka, dorobiłam się własnego wierzchowca. Adoptowałam dużego kuca o maści i budowie tarpana  (wymarłego gatunku dzikiego konia, który próbowano odtworzyć poprzez selektywną hodowlę). Rocky miał zostać towarzyszem dla Dakoty, złotej klaczy appaloosa o umaszczeniu płatek śniegu. Zostałam uczennicą tych dwojga „końskich guru". Z czasem do mojego stada dołączyły następne osobniki. Czułam się, jakby moje dziecięce rysunki ożyły, żeby mnie uczyć.

Zaczęłam zauważać podobne gesty i ruchy wykonywane przez moje konie w różnych momentach. Zarówno te subtelne, jak i wyraźniejsze sygnały, na przykład postawa, ułożenie ciała, szybko  przechodziły  jedne w drugie. Moje oko artysty  pozwalało mi zachować je w pamięci. Dostrzegłam, że te same gesty znaczą to samo dla wszystkich koni - co więcej, że te zwierzęta z reguły reagują na nie podobnie, niezależnie od tego, który osobnik dany ruch wykonał. Domyśliłam się, że jestem świadkiem przejawów języka, a nie tylko zachowania.

W tym czasie moja praca zawodowa obejmowała szkolenie uczelnianej drużyny jeździeckiej, lekcje indywidualne, szkolenia, rehabilitację koni, porady dla schronisk oraz zajęcia metodą nauki z pomocą koni (ang. Equine Assisted Learning (EAL )). W każdym przypadku obserwowałam wysoce zrytualizowany i przewidywalny język tych zwierząt . W domu sporządzałam notatki, robiłam rysunki i kontynuowałam obserwacje. Moje wielkie pragnienie zrozumienia znaczenia poszczególnych gestów sprawiło, że postanowiłam sama je odtworzyć. Spróbowałam opracować jasne i niezmienne ruchy, które byłyby zrozumiałe dla koni. Nagle pojęłam, że one uczą mnie kinestetycznych (wykorzystujących mowę ciała) dialogów. Pokazały mi podstawy języka, jak młodemu źrebięciu, które uczy się zachowania w stadzie. Pewnego dnia zdałam sobie sprawę z faktu, iż naprawdę prowadzę rozmowy z moimi wierzchowcami w ich języku. Nauka tego języka otworzyła przede mną portal do właściwego im sposobu bycia.

Zawsze podziwiałam pracę ludzi, którzy zdawali się porozumiewać się z końmi bez słów. Skoro już „zobaczyłam" ich język i nauczyłam się używać „słów" i „zwrotów" do rozmowy z nimi, stwierdziłam, że być może mogłabym pomóc innym odczytać, zinterpretować i działać na podstawie tych subtelnych wskazówek. Chciałam odkodować ich mowę, rozbić ją na zrozumiałe dla każdego części składowe. Niniejsza książka jest owocem mojego pragnienia podzielenia się tym, czego sama się nauczyłam, a także chęci pomocy innym w porozumiewaniu z ich końskimi towarzyszami w ten sam pouczający i satysfakcjonujący sposób, który stał się moim udziałem . Konie są z konieczności dwujęzyczne. Rozmawiają po „końsku"z przedstawicielami swojego gatunku  (choć, jeśli żyją w odosobnieniu, mogą mieć z tym trudności). Ponadto muszą też  mówić po „ludzku". My  używamy  słów i  tonu  głosu, żeby  wyrazić  wiele poziomów uczuć, potrzeb i reakcji. Nie musimy polegać na subtelnych informacjach wzrokowych. Wyrażamy mniej ciałem niż słowami. Jednocześnie, przebywając z końmi, nieświadomie wykonujemy tak wiele przypadkowych ruchów, że mogą one mieć problem ze zrozumieniem nas. Niniejsza książka, mój przewodnik po wizualnym języku tych zwierząt, zatytułowany Mowa koni ma w założeniach pomóc obydwu stronom, koniowi i człowiekowi. Podobnie jak w przypadku nauki języka obcego, najpierw poznasz poszczególne ruchy, które stanowią osobne słowa. Nauczysz się je odwzorowywać w zrozumiały dla zwierzęcia sposób. W końcu będziesz w stanie łączyć owe gesty w sekwen­cje i zadawać pytania. A kiedy twój rozmówca odpowie ci własnymi ruchami, zrozumiesz, co mówi, i będziesz potrafił logicznie zareagować. Płynne posługiwanie się mową koni oznacza elastyczność pozwalającą na prowadzenie swobodnej rozmowy, z odpowiednią do sytuacji intensywnością. Celem niniejszego podręcznika jest właśnie przekazanie ci sposobu na doskonale opanowanie tego języka.