Program Ochrony Roślin Sadowniczych na rok 2025

Program ochrony roślin sadowniczych powstał przy współpracy z naukowcami z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. Zawarte są w nim następujące działy: wykaz środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania na roślinach sadowniczych, program stosowania bioregulatorów, karencje oraz prewencje dla pszczół, obowiązujące po zastosowaniu środków ochrony roślin, łączne stosowanie środków ochrony roślin, selektywność środków ochrony roślin i progi zagrożenia, wykaz środków do zwalczania chorób i szkodników, szczegółowe programy ochrony, zwalczanie chwastów, środki do integrowanej produkcji.

Aktualny Program Ochrony Roślin Sadowniczych przygo­towany, jak co roku, przez pracowników Zakładu Ochrony Roślin Instytutu Ogrodnictwa - Państwowego Instytutu Ba­dawczego w Skierniewicach, zawiera niezbędne informacje przydatne w prowadzeniu skutecznej ochrony sadów i jagodników przed chorobami i szkodnikami. Schemat Pro­gramu, w.tym układ tabel zawierających wykazy zarejestro­wanych środków ochrony, programy szczegółowej ochrony różnych gatunków roślin sadowniczych i pozostałe tabele, są w zasadzie niezmienione, ale ich treść została uaktual­niona. Jest zgodna z aktualnym stanem wiedzy sadowniczej i uwarunkowaniami prawnymi. W Programie uwzględniono środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu i stosowania na podstawie zezwoleń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi według stanu na dzień 31.12.2024 r. Przy niektórych pre­paratach w tabeli „Wykaz środków...." podano końcowy ter­min możliwości ich zastosowania (zaznaczony gwiazdką), jeżeli upływa on w 2025 roku. Należy podkreślić, że termi­ny te są zgodne z danymi zawartymi w „Rejestrze środków ochrony roślin” zamieszczonym na stronie MRiRW w dniu oddania Programu do druku. Ponieważ możliwy jest proces powtórnej rejestracji lub przedłużenia rejestracji pestycy­dów terminy te mogą ulec zmianie. Dlatego każdorazowo przed użyciem środka ochrony należy zapoznać się z jego etykietą.

Niniejszy Program uwzględnia wykorzystanie w progra­mach ochrony zarówno zarejestrowanych środków che­micznych, jak i mikrobiologicznych, biotechnicznych czy stymulatorów odporności. Przypominamy, że od 2014 roku wszystkich producentów owoców obowiązuje system inte­growanej ochrony roślin. Jego założeniem jest maksymalne wykorzystanie metod niechemicznych, które powinny być uzupełniane stosowaniem pestycydów tylko wówczas, gdy oczekiwane straty ekonomiczne powodowane przez agrofagi będą wyższe niż koszt zabiegu. Niechemiczne środki ochrony roślin mają w tym systemie bardzo duże znaczenie, jakkolwiek zdajemy sobie sprawę z ich mniejszej skutecz­ności i pewnych uwarunkowań w ich stosowaniu. Bardzo ważne w integrowanej ochronie roślin jest prognozowanie pojawu agrofagów i prawidłowa ocena ich nasilenia. Dla­tego nadal zamieszczamy w Programie tabele z progami zagrożenia dla ważniejszych szkodników wielu gatunków roślin sadowniczych. Jedną z zasad integrowanej ochrony roślin jest także racjonalne stosowanie pestycydów. Temu celowi m. in. służy coraz częściej podawana w etykietach dawka środka ochrony roślin, wyrażona w stosunku do 10000 m² powierzchni ściany owoconośnej sadu (LWA). Pozwala ona zmniejszyć zużycie pestycydów w przypadku młodych sadów, czy niskich drzew. Informacje o tak wyra­żonej dawce podajemy w tabelach z wykazami fungicydów i zoocydów.

Obecnie dużym zainteresowaniem wśród producentów cieszy się system Integrowanej Produkcji (IP) roślin, po­nieważ wiąże się z możliwością uzyskania dopłat. Jest to system dobrowolny i certyfikowany, a jego podstawą jest prowadzenie upraw zgodnie z metodykami IP i używanie do ochrony roślin tylko tych środków, które znalazły się w wy­kazie ś.o.r. do Integrowanej Produkcji opracowanym przez IO-PIB (www. Inhort.pl zakładka „Serwis ochrony roślin"). W aktualnym Programie, w tabelach z wykazami środków, również zaznaczyliśmy, które z nich mogą być stosowane w Integrowanej Produkcji (IP), a które w ekologicznej (E). Po wcześniejszym wycofaniu środków bardzo szkodliwych dla ludzi i środowiska, w zasadzie wszystkie aktualnie za­rejestrowane w sadownictwie preparaty można stosować w Integrowanej Produkcji. Z dużą ostrożnością należy tylko używać pyretroidy, a właściwie stosować w ostateczności, z uwagi na ich negatywny wpływ na równowagę biologiczną.

Od kilku lat, na skutek przeglądu substancji aktywnych dokonywanych przez Unię Europejską, usuwane są z re­jestru niektóre substancje czynne. Z grupy fungicydów w 2024 roku wycofano dimetomorf oraz mapanipirym. Środ­ki zawierające te substancje, to Metomor F oraz Frupica 440 SC, można je stosować tylko do 20 maja 2025 roku. W przypadku insektycydów i akarycydów, po wcześniejszym usunięciu z upraw polowych abamektyny oraz chlofente- zyny, UE nie odnowiła rejestracji substancji spirotetramat. W związku z powyższym środki Benevento 100 SC oraz Spirocare można stosować tylko do 30 kwietnia 2025, na­tomiast Movento 100 SC do 31 października 2025 roku. Te ograniczenia niosą duże zagrożenie dla ochrony niektó­rych upraw przed szkodnikami, między innymi przed tarcz­nikiem niszczycielem czy miodówkami w uprawie gruszy, szczególnie wobec wcześniejszego usunięcia abamektyny z upraw polowych.

Spis treści

Komentarz do Programu Ochrony Roślin Sadowniczych przed chorobami i szkodnikami 3

Wyrażanie dawek środków ochrony roślin w odniesieniu do powierzchni ściany owoconośnej w sadach 6

Klucz do określania faz rozwojowych roślin sadowniczych w skali BBCH 3

CHOROBY

Wykaz środków grzybobójczych i bakteriobójczych dopuszczonych do stosowania na roślinach sadowniczych

Wykaz środków do dezynfekcji gleby 66

Podział fungicydów pod względem mechanizmu działania na grzyby oraz ryzyko powstania odporności 66

Najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości substancji czynnych środków grzybobójczych w jabłkach obowiązujące w Unii Europejskiej, USA, Kanadzie, Chinach, Wietnamie, Indiach i Indonezji 70

Szczegółowe zalecenia ochrony:

Jabłoń; Grusza; Śliwa; Wiśnia; Czereśnia; Brzoskwinia; Morela; Truskawka; Malina; Porzeczka czarna; Porzeczka czerwona i biała; Agrest; Orzech włoski; Leszczyna; Borówka wysoka; Winorośl

SZKODNIKI

Wykaz zoocydów dopuszczonych do stosowania na roślinach sadowniczych 116

Wykaz środków zabezpieczających rośliny przed zwierzyną łowną dopuszczonych do stosowania na roślinach sadowniczych   157

Wykaz środków gryzoniobójczych dopuszczonych do stosowania na roślinach sadowniczych 158

Inne substancje i metody stosowane w ochronie sadów przed szkodnikami 159

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników jabłoni 160

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników gruszy 162

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników śliwy 164

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników wiśni i czereśni 165

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników truskawki 165

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników porzeczki 166

Progi zagrożenia dla ważniejszych szkodników maliny 167

Grupy chemiczne środków ochrony roślin do zwalczania szkodników 169

Rotacja aficydów 171

Rotacja akarycydów 172

Najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości substancji czynnych środków ochrony roślin w jabłkach obowiązujące w Unii Europejskiej, USA, Kanadzie, Chinach, Wietnamie,  173Indiach i Indonezji

Szczegółowe zalecenia ochrony:

Jabłoń

Program ochrony jabłoni oraz innych drzew i krzewów owocowych przed zwierzyną łowną i gryzoniami

Ocena zagrożenia jabłoni i wiśni przez nornika polnego oraz zalecenia zwalczania

Grusza; Śliwa; Brzoskwinia i morela; Wiśnia i czereśnia; Orzech włoski; Leszczyna; Truskawka

Malina; Porzeczka czarna; Porzeczka czerwona i biała; Agrest; Aronia; Borówka wysoka; Winorośl w uprawie polowej

CHWASTY

Komentarz do Programu Ochrony Roślin Sadowniczych przed chwastami

Wykaz środków chwastobójczych dopuszczonych do stosowania w roślinach sadowniczych Środki wspomagające działanie preparatów ochrony roślin

Grupy chemiczne środków chwastobójczych Uwagi do stosowania środków chwastobójczych w sadach i jagodnikach

Niszczenie chwastów wieloletnich przed założeniem sadu lub plantacji roślin jagodowych

Zwalczanie chwastów w sadach

Niszczenie perzu i silnego zadarnienia

Zwalczanie chwastów na plantacjach krzewów jagodowych

Zwalczanie chwastów na plantacjach truskawki Karencje oraz prewencje dla pszczół obowiązujące po zastosowaniu środków chwastobójczych

Wrażliwość chwastów na herbicydy

REGULATORY WZROSTU

Regulatory wzrostu i inne środki chemiczne stosowane w uprawie roślin sadowniczych

Zalecenia stosowania regulatorów wzrostu