Konferencja borówkowa 2020 - zmiany

Spotykamy się w formalnie nowej sytuacji rynkowej. Formalnie, gdyż nie znamy szczegółów, które mogą pojawić się dopiero w tym roku. Brexit stał się już faktem. Bieżący rok jest przejściowy i na razie nic się nie zmienia. Ale co będzie za rok?

Ten temat na pewno interesuje większość producentów. Jesteśmy drugim, po Hiszpanii, producentem borówki w Europie. Większość tej produkcji - ponad 80% trafia na eksport, a największym importerem, jak dotąd, jest Wielka Brytania.

Spotkanie w tak reprezentatywnym gronie z pewnością w znacznym stopniu będzie poświęcone sytuacji rynkowej i temu, co może się stać w przyszłym roku. Od 2021 roku Wielka Brytania będzie krajem trzecim. Nie wiemy jeszcze, jak ułożą się stosunki handlowe - kwestia certyfika­tów, ceł, dostępu do rynku. Musimy pamiętać, że uprawa borówki rozwija się dynamicznie również poza krajami Unii Europejskiej. Dotyczy to nie tylko krajów Ameryki Południowej, ale również Maroka czy Ukrainy. Nie wiemy, jak się ułożą stosunki handlowe największych producentów, czyli USA oraz Chin, z Wielką Brytania. To zdecydowanie największe wyzwania dla całego środowiska producentów borówki w Unii Europejskiej.

Nie ulega wątpliwości, że na znaczeniu będzie rosła właściwa promocja spożycia borówki zarówno na rynku krajowym, jak i poza naszymi granicami - w Unii Europejskiej i w krajach trzecich. Bez tego nie będziemy mieli szansy na wygranie z coraz silniejszą konkurencją zewnętrzną.

Zmienia się również sytuacja na rynku pracy. W naturalny sposób siła robocza przesuwa się coraz bardziej na zachód. Wysoka jakość naszych owoców wynika m.in. ze stosowania ręcznego zbioru. Wprowadziliśmy rozwiązania prawne związane z zatrudnianiem cudzoziemców, które służą zapewnieniu rąk do pracy. Jednak tych rąk brakuje również w innych krajach i to z pewnością nie będzie łatwym problemem do rozwiązania.

Znane są też osiągnięcia Amerykanów w odniesieniu do zbioru mechanicznego. Szybki postęp technologiczny, coraz lepsze maszyny do zbiorów również mogą przyczynić się do uzyskiwania prze­wagi kosztowej amerykańskich producentów.

Jak widać, tylko te dwa zagadnienia mogłyby w całości wypełnić VIII Międzynarodową Konferencję Borówkową. Dobrze jednak, że nie zapomniano o innych ważnych kwestiach związanych bezpośrednio z produkcją. Zwracam uwagę na bardzo istotną sprawę dotyczącą jakości i dbałości o gleby. Często w rolnictwie zdarzało się tak, że w pogoni za zyskiem decydowano się na monokulturę i nie myślano o przyszłości, co w bezpośredni sposób przyczyniało się do zubożenia gleb.

Konferencja to także bardzo dobra okazja do dyskusji o możliwościach współpracy w ramach np. spółdzielni rolników. Nie jestem w stanie zrozumieć oporów przed wspólnym działaniem. Wprowadzone zostały bardzo dobre przepisy, śmiem twierdzić jedne z najlepszych w Unii Europejskiej, a dalej brak zainteresowania samych rolników. Dopóki nie dotrze do ich świadomości, że jest to wręcz konieczność, będziemy coraz mniej konkurencyjni. Będą rosły koszty, będzie niższa pozycja negocjacyjna z prze­twórcami i eksporterami. Ciężko będzie skutecznie konkurować na rynkach zewnętrznych.

Dlatego po raz kolejny apeluję, aby wątek organizowania się do wspólnej pracy stał się jednym z żywo dyskutowanych tematów podczas VIII Międzynarodowej Konferencji Borówkowej. Świat idzie szybko naprzód. Jeśli dalej chcemy być w czołówce producentów borówki, musimy szybko podejmować decyzje i umieć niwelować zdiagnozowane już zagrożenia.

Tego właśnie życzę Państwu, uczestnikom konferencji. Życzę konstruktywnych dyskusji, spierania się na argumenty, a w konsekwencji - wypracowania skutecznych rozwiązań służących branży.

Jan Krzysztof Ardanowski Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Chociaż borówka wysoka w produkcji towarowej znajduje się relatyw­nie od niedawna, przebojem zdobywa serca konsumentów i nie tylko podnosi apetyt na zdrowie, ale również kusi producentów perspektywą godnego dochodu.

Wszyscy uczestnicy VIII Międzynarodowej Konferencji Borówkowej, którzy przyjęli zaproszenie portalu jagodnik.pl do uczestniczenia z tym wydarzeniu, doskonale zdają sobie sprawę jaki potencjał, ale również jakie wyzwania stoją przed branżą owoców jagodowych, w tym przed producentami „superowoców", za jakie uznaje się borówki.

Możliwość spotkania się przedstawicieli świata nauki, praktyki i różnych firm jest bardzo potrzebną i cenną inicjatywą, która stwarza szansę na dynamiczny i, co niezwykle istotne poparty najnowszą wiedzą, rozwój produkcji owoców tego gatunku. Z danych wynika, że Polska zajmuje obecnie drugie miejsce w Europie i ósme w świecie w produkcji borówek. Konieczność skutecznego konkurowania na rynkach krajowych i zagranicznych sprawia, że plantatorzy muszą dokonywać trudnych wybo­rów, m.in. jakie odmiany borówki sadzić, jak należy produkować te owoce, aby spełnić wymagania sieci handlowych i konsumentów, jak skutecznie walczyć z agrofagami, jaki program nawożenia jest efektywny dla roślin tego gatunku. Wielu producentów borówki wysokiej poszukuje wsparcia, fachowej porady lub potwierdzenia swoich teorii i własnego doświadczenia zawodowego. Orga­nizatorzy VIII Międzynarodowej Konferencji Borówkowej po raz kolejny wychodzą naprzeciw tym potrzebom, proponując prelekcje związane między innymi z identyfikacją potencjalnych zagrożeń na etapie produkcji i obrotu tymi owocami. Na podkreślenie zasługuje fakt, że do przeprowadzenia wykładów organizatorzy zaprosili najlepszych ekspertów borówkowej branży z Polski i zagranicy, którzy będą się również starali wraz z uczestnikami odpowiedzieć na pytanie zadane podczas debaty - „Kto będzie zbierał borówki w Europie?". Godnymi uwagi są także pokazy plenerowe na towarowej plantacji borówki, połączone z demonstracją cięcia krzewów, wystawą maszyn i sprzętu, poradami specjalistów i doradców z kraju oraz z zagranicy.

Instytut Ogrodnictwa, który od wielu lat prowadzi badania naukowe związane z hodowlą nowych odmian, z technologią uprawy i oceną odmian borówki wysokiej, popiera inicjatorów organizacji kolejnej Międzynarodowej Konferencji Borówkowej i z największą przyjemnością objął Konferencję patronatem honorowym. Jestem przekonana, że dzięki tej inicjatywie, zarówno w naszym kraju, jak i na całym świecie polska borówka będzie kojarzona z produktem najwyższej jakości i wybierana spośród innych owoców dostępnych na rynku.

Dyrektor Instytutu Ogrodnictwa dr hab. Dorota Konopacka, prof. IO

Obecni i przyszli posiadacze borówkowych plantacji zastanawiają się, jaka jest przyszłość przed tym gatunkiem. Ci, którzy borówkę uprawiają, od dawna mówią, że dobre czasy już się skończyły albo lada dzień się skończą. Ci, którzy planują nasadzenia albo założyli je stosunkowo niedawno mówią
(z dużą nadzieją), że i tak opłacalność tej uprawy będzie wyższa niż np. jabłoni. Bezsprzecznie należy stwierdzić, że nasadzenia, które zakładano w Polsce w ostatnich kilku latach, są bardzo duże. Nie sposób precyzyjnie określić ich powierzchni, bo ani nie ma dokładnych statystyk dotyczących  produkcji materiału szkółkarskiego, ani nie prowadzi się ewidencji upraw, w tym nowo powstających. Szacunki są więc robione „na oko". Ale nawet gdy szacuje się „na oko" widać, że bardzo często w miejsce likwidowanych sadów jabłoniowych sadzone są najczęściej truskawki i właśnie borówka.

Kiedy obserwujemy tendencje w innych krajach, również widać wzrost powierzchni uprawy. Wiele nowych dużych plantacji powstaje w Ameryce Południowej, Północnej Afryce, Chinach i krajach byłego ZSRR, w tym w Rosji. Nieco mniejsze tworzone są w Europie Zachodniej, USA i Kanadzie, ale tam skala produkcji jest obecnie i tak bardzo duża. Potencjał produkcyjny rośnie bardzo szybko i nie wiem czy - w ujęciu procentowym - nie jest to najszybciej rozwijająca się uprawa sadownicza. Niewątpliwą barierą dla dalszego wzrostu produkcji - i dotyczy to niemal wszystkich producentów borówki - będzie dostępność siły roboczej koniecznej do zbiorów. Wydaje się, że ten czynnik już skutecznie hamuje wzrost nasadzeń w niektórych krajach Ameryki Północnej czy Europy, a może dotyczyć też nowych regionów.

Polska ma dziś duży udział w światowym rynku borówki, zarówno jeśli chodzi o poziom produkcji i spożycia, jak i w międzynarodowym handlu. Nic też nie wskazuje, że może to się szybko zmienić. Produkcja, spożycie i eksport mają ciągle trend wzrostowy. Wydawać się zatem może, że wszystko jest na dobrej drodze.

Aby jednak tę „dobrą drogę" utrzymać, trzeba być cały czas ostrożnym, przewidującym i zapobiegliwym. Z nowymi plantacjami już bezwzględnie należy być bardzo ostrożnym - nie sadzić byle czego i byle gdzie. Trzeba odpowiednio dobierać stanowisko i odmiany, zbiór i podaż rozciągać w czasie, a sadzić tylko te odmiany, które mają duże i smaczne owoce. Konsument będzie coraz bardziej wymagający i odbiorcy będą tego przestrzegać w zamówieniach.

Konieczne będzie dalsze prowadzenie akcji promocyjnych, głównie wśród konsumentów. Tylko tą metodą pobudzimy wzrost konsumpcji, a dzięki temu i popyt. Działania powinny się głównie koncentrować na zewnątrz, bo tylko eksport jest w stanie rozładować zwiększającą się podaż.

Należy otwierać dla polskiej borówki nowe rynki zbytu, co oznacza konieczność uzgodnień fitosanitarnych. Dominująca w imporcie naszych owoców Europa staje się już zbyt mała. Najbardziej perspek­tywicznym rynkiem wydaje się Azja, gdzie trzeba wzmocnić działania marketingowe i administracyjne. Aby móc skutecznie eksportować, w tym na dalekie rynki, poprawie musi ulec logistyka. Owoce powinny być jak najszybciej schładzane - już na poziomie gospodarstwa - i w takim stanie sortowane, pakowane i transportowane do odbiorcy. Czas na te wszystkie czynności musi ulec skróceniu.

Wyzwaniem dla naszej branży będzie też zapewnienie taniej, tańszej niż u konkurencji siły roboczej w odpowiedniej ilości. Czasy swobodnego i nieograniczonego dostępu do tanich pracowników z Ukrainy szybko mijają i bez otwarcia naszego kraju na pracowników z innych krajów, w tym z dalekiej Azji, będziemy mieli kłopoty z zebraniem w terminie tego, co urośnie na krzewach. Związek Sadowników RP od blisko dwóch lat postuluje, aby rozszerzyć listę krajów traktowanych priorytetowo o kolejne, np. Bangladesz, Nepal, Indie czy Uzbekistan. Koncepcję tę popiera już wiele organizacji branżowych.

Bez tych wszystkich działań będzie nam bardzo trudno utrzymać pozycję dużego producenta i eks­portera, z zapewnieniem opłacalności produkcji.

Mirosław Maliszewski Prezes Związku Sadowników RP

Nowoczesna uprawa borówki - ZMIANY to tytuł publikacji wydanej z okazji VIII Konferencji Borówkowej odbywającej się 4-6 marca 2020 w Hotelu Warszawianka położonym w Jachrance nad Jeziorem Zegrzyńskim. Pozycja zawiera najnowsze informacje z zakresu odmian, uprawy, nawożenia, zbioru i przygotowania do sprzedaży owoców borówki wysokiej.

SPIS TREŚCI

Jak założyć nową plantację – nawożenie z biostymulacją  

Ochrona borówki przed szkodnikami, w obliczu wycofywania środków ochrony roślin

Nowe choroby borówki – obserwacje z plantacji

Misecznik – groźny szkodnik borówki. Czy możemy mówić o pladze?

Jak dostosować produkcję owoców borówki wysokiej do potrzeb najbardziej wymagających odbiorców

Przymrozki i jak z nimi walczyć. Praktyczne doświadczenia producentów

Uprawa i nawadnianie w pojemnikach

Nawożenie dopasowane do faz fenologicznych

Odmiany borówki a wymagania rynku
Off type borówki wysokiej. Problemy i przyczyny 

Zbiór mechaniczny – alternatywa czy konieczność

Perspektywy uprawy borówki w Rosji. Wnioski z pierwszych plantacji

Zasada Niebieskiej Królowej

Jak zabezpieczyć się przed reklamacjami borówki

Zmiany na rynku borówki. Wymagania odbiorców teraz i w przyszłości