Atlas patologii dzikich zwierząt

Monografia ta stanowi efekt międzynarodowej - słowacko-czesko-polskiej - współpracy naukowców, a zarazem praktyków myśliwych, którzy badawczo specjalizują się w myślistwie, weterynarii i zoohigienie łowieckiej oraz ocenie jakości tusz zwierzyny. W powstawaniu Atlasu patologii dzikich zwierząt brali bowiem udział pracownicy naukowi uniwersytetów w Zwoleniu, Pradze, Brnie, Czeskich Budziejowicach, Olsztynie i innych.

Opracowanie to wychodzi naprzeciw oczekiwaniom czytelników i uzupełnia lukę na współczesnym krajowym rynku fachowych pozycji książkowych z omawianego zakresu wiedzy. Ostatnio bardzo aktualna stała się tematyka chorób roznoszonych przez zwierzęta wolno żyjące, a szczególnie przez dziki, u których we wschodnich częściach Polski stwierdzono groźny afrykański pomór świń. Wcześniej w mediach pojawiały się czasem informacje na temat włośnicy u dzików, wścieklizny (głównie u psowatych), parchu, glistnicy i kilku innych chorób. W Atlasie patologii dzikich zwierząt umieszczono natomiast opisy ponad 100 różnych chorób, urazów oraz innych zmian patologicznych, ilustrowane bogatym materiałem fotograficznym. Te unikatowe zdjęcia są szczególnie cenne, bo udało się je zebrać dzięki zaangażowaniu wielu osób z różnych krajów.

Niniejsza książka może być bardzo pomocnym poradnikiem dla każdego aktywnego myśliwego pozyskującego zwierzynę, a także niezbędną pomocą dla osób zajmujących się amatorsko bądź zawodowo uzyskiwaniem, rozbiorem i przetwórstwem surowca kulinarnego, jakim jest dziczyzna.

Oddając tę pozycję do rąk czytelników, liczymy, że spotka się ona z dużym zainteresowaniem, a jednocześnie przyczyni się do pogłębienia lub utrwalenia wiedzy z zakresu chorób zwierząt dziko żyjących. Mamy również nadzieję, że wzbogaci ona biblioteczki szerokiej rzeszy przyrodników, w tym myśliwych i leśników oraz lekarzy weterynarii, zootechników i innych.

Na wstępie tej opinii z dużym uznaniem trzeba odnotować bardzo oryginalny i niezwykle trafny zamysł Autorów stworzenia uniwersalnego w odbiorze atlasu patologii zwierząt wolno żyjących, będącego połączeniem naukowej pracy przeglądowej i praktycznego przewodnika po najczęściej występujących schorzeniach zwierząt łownych. Tytułowy problem tej publikacji nabiera obecnie szczególnego znaczenia zarówno naukowego, jak i praktycznego.

Omawiany atlas patologii stanowi bogato ilustrowany przegląd wybranych, najczęściej występujących zmian patologicznych u gatunków zwierząt wolno żyjących. Za niewątpliwy walor recenzowanej monografii należy uznać przemyślaną i przejrzystą konstrukcję, porządkującą wiedzę z zakresu szeroko rozumianej patologii i zmian chorobowych u zwierzyny łownej. W oparciu o czynnik patogenny Autorzy wybrali i opisali najpowszechniejsze zmiany patologiczne w chorobach zwierząt łownych. Wszystkie zostały przedstawione według praktycznego schematu: patogen, etiologia i występowanie, objawy kliniczne, zmiany anatomopatologiczne i rozpoznanie. Wśród czynników patogennych Autorzy wymieniają priony, wirusy, bakterie oraz grzyby. W odrębnych rozdziałach zostają omówione choroby pasożytnicze, schorzenia typowe dla przewodu pokarmowego, zmiany tła hormonalnego oraz nowotwory. Ciekawym i dość odważnym posunięciem jest przedstawienie wybranych zmian wynikających z różnego typu urazów.

Jedna z najważniejszych zalet książki to bogata ilustracja fotograficzna przypadków chorobowych, obejmująca dokumentację zmian makroskopowych przyżyciowych oraz pośmiertnych. Całości dopełniają zdjęcia zmian patologicznych śród- i posekcyjnych.

Autorzy przyjęli tezę, że podstawą codziennej praktyki łowieckiej obowiązującej myśliwych powinna być umiejętność właściwej obserwacji zwierzyny. Na szczególną uwagę zasługuje także doskonała realizacja innego celu pracy, tj. porównania zmian przyżyciowych z tymi obserwowanymi w trakcie postępowania z pozyskaną na polowaniach zwierzyną.

Z uwagi na bogactwo prezentowanej w recenzowanym opracowaniu problematyki nie sposób odnieść się do całej treści pracy, warto jednak wskazać kilka aspektów szczególnie przyciągających uwagę. Jednym z nich jest uporządkowanie i unifikacja nazewnictwa polskiego, angielskiego i łacińskiego.

Z pewnymi przytoczonymi przez Autorów ujęciami definicyjnymi lub klasyfikacjami odnoszącymi się do poszczególnych patogenów czy zmian chorobowych można oczywiście dyskutować z pozycji innych dyscyplin i specjalności medycznych. W stosunku do niektórych opisywanych zmian patologicznych dałoby się też sformułować uwagi dopełniające lub dyskusyjne, ale w żaden sposób nie umniejszają one wartości aplikacyjnych atlasu. Na przykład warto się zastanowić, czy w rozdziale poświęconym zmianom pourazowym nie należałoby dodać urazów powstałych w wyniku kolizji komunikacyjnych. Szybko rozwijająca się sieć dróg i towarzysząca im infrastruktura w naszym kraju powoduje bowiem znaczny wzrost liczby wypadków drogowych z udziałem zwierząt wolno żyjących, w tym również łownych.

Niewątpliwie najważniejsze dla opiniowanego studium są rozwiązania zawarte na końcu każdej opisywanej jednostki chorobowej, dotyczące możliwości dalszego postępowania z pozyskaną zwierzyną z punktu widzenia przepisów sanitarno-weterynaryjnych.

Praca została napisana bardzo jasnym językiem, co nie było proste z uwagi na skomplikowany i wielowątkowy charakter poruszanego zagadnienia. Autorzy posługują się elegancką polszczyzną, co powoduje, że pod względem redakcyjnym książka ta wyróżnia się na tle innych publikowanych opracowań z tej tematyki.

Atlas warto polecić nie tylko szerokiej rzeszy myśliwych, lecz także osobom zawodowo związanym ze zwierzętami wolno żyjącymi i środowiskiem ich bytowania, np. służbom leśnym. Poznawanie zagadnień poprzez prezentację konkretnych przypadków i jednostek chorobowych jest jedną z najskuteczniejszych form przyswajania wiedzy.

Podsumowując, stwierdzam z całym przekonaniem, że w recenzowanym Atlasie patologii dzikich zwierząt Autorzy dokonują przemyślanej analizy praktycznych zagadnień związanych z medycznym aspektem łowiectwa. Praca ta stanowi wartościową naukowo publikację. Można ją polecić każdemu, kto pragnie poszerzyć wiedzę na temat problematyki chorób zwierząt łownych.

Spis treści

CHOROBY PRIONOWE

Przewlekła choroba wyniszczająca

CHOROBY WIRUSOWE

Klasyczny pomór drobiu (ptasia grypa); Rzekomy pomór drobiu (choroba Newcastle);Klasyczny pomór świń; Myksomatoza; Choroba marmurkowala śledziony bażantów; Pomór kaczek; Wirusowa krwotoczna choroba królików (pomór królików)

CHOROBY BAKTERYJNE

Mykobakterioza; Tuberkuloza (gruźlica); Paratuberkuloza (choroba Johnego); Bruceloza; Jersinioza (pseudotuberkuloza); Tularemia; Aktynomikoza (promienica); Botulizm; Cholera drobiu (pastereloza); Pastereloza zajęcy; Stafylokokoza; Salmonelloza; Ropień; Zakaźne gnicie racic;

CHOROBY PASOŻYTNICZE

Histomonoza; Trichomonoza ptaków; Sarkocystoza (sarkosporydioza); Kokcydioza (eimerioza) ptaków; Fascjoloza; Dikrocelioza; Paramfistomoza; Fascjoloidoza; Troglotremoza; Moniezjoza; Neoktenotaenioza; Wągrzyca (cysticerkoza); Cysticerkoza; Echinokokoza (bąblowica); Alweokokoza (bąblowica wielojamowa); Diktiokauloza (robaczyca płuc); Metastrongyloza;

Syngamoza; Elafostrongyloza; Onchocerkoza; Setarioza; Dirofilarioza; Glistnica - askarioza świniowatych; Glistnica - askaridioza ptaków; Heterakidoza; Kapilarioza; Wtośnica (trichinoza, trichinelloza); Świerzb (sarkoptoza) Inwazja kleszczy; Inwazja strzykaczy Hypodermatoza; Lipoptenoza; Wszawica

CHOROBY GRZYBICZE

Aspergiloza; Endomykoza

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

Zatrucie rzepakiem; Ostra kwasica żwacza; Zapalenie żołądka oraz zapalenie żołądka i jelit; Zapalenie trzustki; Zapalenie jelita grubego; Ciała obce oraz niedrożność przewodu pokarmowego

CHOROBY NOWOTWOROWE

Fibropapilomatoza; Nowotwór wątroby; Nowotwory innych narządów;

ZABURZENIA HORMONALNE

Kryptorchizm (wnętrostwo); Perukarz; Perukarze i morfologicznie podobne typy poroża; Interseksualizm – hermafrodytyzm;

ZMIANY POURAZOWE

Deformacje kręgosłupa; Wygojona perforacja czaszki; Postrzałowe zranienia łopatek; Rany postrzałowe; Rany postrzałowe szczęki lub żuchwy; Nieprawidłowy wzrost rogów; Rany postrzałowe poroża; Postrzały; Zranienia ciała; Uszkodzenia nasad (możdżeni); Deformacja racic w wyniku uszkodzeń

INNE STANY PATOLOGICZNE

Deformacje kości twarzowych; Deformacje szczęki i żuchwy; Deformacje kości czaszki; Kły (grandle, haki) w szczęce sarny; Deformacje racic; Anomalie zębowe zajęczaków Kamica nerkowa