Trofea łowieckie

W myśl polskiej tradycji i zgodnie ze zwyczajami łowieckimi trofea zawsze stanowiły i stanowią ważną część kultury i rytuału myśliwskiego.

Są jednocześnie przedmiotem chwały i dumy, zwłaszcza jeśli stanowią odpowiednio przygoto­wane i wyeksponowane zbiory.

Przepisy zobowiązują każdego myśliwego (selekcjonera) do przedstawienia trofeów komisji wyceny, a ta weryfikuje je według kryteriów prawidłowości pozyskania. Preparowanie trofeów łowieckich stało się więc, obok pożytecznego hobby, obowiązkiem myśliwego.

Dla myśliwego, przyrodnika, popularyzatora i naukowca zajmującego się tą dziedziną wiedzy ważne jest prawidłowe postępowanie z ubitą zwierzyną, a także troska o właściwe spreparowa­nie zdobytego trofeum i jego opisanie. Jest to także wyraz hołdu składanego przyrodzie za doznania i przeżycia umożliwiające lokalizację miejsca i czasu przygody łowieckiej.

Kolejne, szóste znacznie poszerzone wydanie poradnika pt. „Trofea łowieckie", jest rezulta­tem wieloletniej praktyki autora jako myśliwego i preparatora, a także uwag Czytelników.

Podręcznik składa się zasadniczo z dwóch części.

Pierwsza obejmuje podstawowe wskazówki i wiadomości dotyczące postępowania myśliwe­go z upolowaną zwierzyną, patroszenia, studzenia, transportu, odbijania poroża i oręża, wstęp­nego preparowania (ta część była ujęta w dwóch wydaniach broszurowych). Wiadomości te stanowią minimum wiedzy wymagane/ w Polskim Związku Łowieckim na egzaminach dla nowo wstępujących i selekcjonerów.

Druga część omawia zabezpieczanie trofeów przed niszczącym działaniem czasu, przygotowa­nie ich do ekspozycji, własnoręczne wykonywanie przedmiotów codziennego użytku oraz do dekoracji wnętrz z wystrojem myśliwskim. Czytelnik znajdzie w niej także zasady eksponowania trofeów, odnawiania starych kolekcji, preparowania rzadkich okazów oraz trofeów przywożo­nych z safari i innych wypraw.

Podręcznik nie zawiera natomiast porad dotyczących preparowania ptaków, poza krótką wzmianką o zdejmowaniu skór i zasadach wstępnej ich konserwacji.

Dla tych wszystkich, którzy chcą się nauczyć, Bohdan Jasiewicz napisał podręcznik, dość niezwykły. Jest to bowiem podręcznik dla klas podstawowych, gimnazjalnych i dla wyższych uczelni -jeżeli mielibyśmy oceniać tę pracę w kategoriach zwykłego nauczania. Jest to jednym słowem książka dla świeżo upieczonych adeptów łowiectwa, którzy - mam nadzieję - nie uważają się za doświadczonych nemrodów.

Na dalszym etapie wtajemniczenia znajdują się selekcjonerzy, których zadania rozliczne i trud­ne, ułatwi pilne studiowanie wielu rozdziałów podręcznika, l wreszcie dla bardzo zdolnych, pilnych i dysponujących niemałym zasobem różnych narzędzi, przeznaczona jest ta część książki, która budzi mój największy podziw. Wiem bowiem, że Autor opisuje to wszystko na podstawie własne/ praktyki. To nie są teoretyczne pomysły, niedające się w praktyce zrealizować. Autor takie rzeczy robi i to robi doskonale, jak widzimy na zdjęciach.

Otrzymaliśmy więc naprawdę dobry podręcznik. Napisany w sposób przystępny, bogato ilustrowany i starannie wydany. Podręcznik, który powinien trafić do biblioteczki każdego myśli­wego. Cieszę się, że nareszcie została wypełniona luka w naszym piśmiennictwie, dotyczącym trofeów łowieckich.

Spis treści

Słowo od recenzenta  15

Wstęp    17

1.   Trofea w praktyce łowieckiej  19

Trofea ptasie

Trofea ssaków łownych

2.   Postępowanie z ubitą zwierzyną  21

2.1. Ptactwo   21

Kaczki

Przenoszenie

Studzenie

Kulkowanie Kuropatwy

Przenoszenie

Studzenie, transport, kulkowanie Pozostałe ptactwo łowne

Przechowywanie tuszek ptactwa w warunkach domowych

Zasady wstępnej konserwacji ptaków Okres pozyskania

Postępowanie z ubitym ptakiem

1. Zabezpieczenie ran postrzałowych

2. Ochrona upierzenia w czasie transportu (na polowaniu)

3. Studzenie

4. Zdejmowanie skóry - krok po kroku

5. Mrożenie

6. Konserwacja okresowa

2.2. Zwierzyna drobna   27

Zając

Opróżnianie pęcherza

Noszenie

2.3. Zwierzyna futerkowa drobna   27

Przenoszenie i transport

3.   Skóry drobnych zwierząt futerkowych     29

Charakterystyka futrzarska

Obielanie

Mizdrowanie

Konserwacja skór

Suszenie

Formowanie

Solenie

4.   Skóry i futra dużych drapieżników   35

Obielanie

Solenie

Suszenie

5.   Obielanie skór na medaliony   41

6.   Wybielanie   43

Rozcieńczanie perhydrolu Technika wybielania

7.   Zwierzyna płowa    45

Odbijanie łbów

Przygotowanie łbów do gotowania

Gotowanie czaszek

Hartowanie po gotowaniu

Czyszczenie wstępne

Czyszczenie ciśnieniowe (karcherem)

Kąpiel odtłuszczająca

Wybielanie

Wybielanie wodą utlenioną 10%

Wybielanie na gorąco

Wybielanie perhydrolem 30-36%

8.   Oręż dziczy   51

Budowa i nazewnictwo

Odcinanie gwizdu

Moczenie

Gotowanie

Usuwanie korzenia

Czyszczenie, mycie i wstępne odtłuszczenie

Suszenie

Wypełnianie otworów zębowych

Prace przygotowawcze

Wypełniacze i wypełnianie

Wypełnianie distalem

Wypełnianie polimalem

9.   Zwierzyna gruba  55

9.1. Patroszenie  55

Przygotowanie do patroszenia

Trzebienie

Patroszenie

Wycięcie odbytnicy

Przecięcie skóry jamy brzusznej

Przecięcie skóry podgardla

Przewiązanie przełyku

Przecięcie przepony

Wyjęcie patrochów i narogów

Usuwanie woreczka żółciowego

Studzenie narogów

Czyszczenie jam: płucnej i brzusznej

Przecinanie skóry pach

Czyszczenie miejsc postrzałowych

9.2. Mucha robaczyca  59

9.3. Studzenie tusz   59

Studzenie dużych tusz w terenie

Studzenie w przewiewnych magazynach (zewnętrznych)

Studzenie w chłodniach

9.4. Obielanie  62

Obielanie zwierzyny płowej

Obielanie dzika!

Konserwacja skór

9.5. Rozbiór i obróbka tusz  63

Uwagi wstępne Obróbka tusz Podział tuszy

Sarna (A)

Dzik (B) Trybowanie

Trybowanie udźców i łopatek Trybowanie combra (schabu) Trybowanie żeberek Przechowywanie mięsa dziczyzny

Patroszenie

Ilustracje kolorowe   67

Obielanie

Ilustracje kolorowe   72

Rozbiór i obróbka tusz

Ilustracje kolorowe   76-77

10. Podstawowe narzędzia preparatorskie   80

11. Transport tusz upolowanej zwierzyny   81

11.1 Polowania indywidualne - zwierzyna drobna   81

11.2 Polowania indywidualne - zwierzyna gruba   81

Polowania górskie Przenoszenie na ramieniu Przenoszenie na szelkach lub w plecaku Przenoszenie tandemowe Przenoszenie na drążku Przeciąganie

12. Polowania zbiorowe    85

Specjalistyczne naczepy, przyczepy i urządzenia do transportu ludzi i zwierzyny Podwoda uniwersalna Bagażnik nahakowy Bagażnik składany Samochody terenowe

13. Oprawa trofeów   89

Przygotowanie czaszek do zamocowania na podkładach Mocowanie poroży Barwienie poroża Przygotowanie barwnika Ekspozycja trofeów

14. Odnawianie kolekcji myśliwskich    93

14.1. Poroża zwierzyny płowej   93

Prace przygotowawcze Cięcie kości czaszki Moczenie i czyszczenie Wybielanie

Klejenie i uzupełnianie ubytków Oprawa

15. Oprawa pustorożców    98

Prace wstępne

Zdejmowanie pochew rogowych

Czyszczenie możdżeni i pochew

Konserwacja pochew rogowych

Obcinanie czaszek

Obcinanie czaszek kozic i niektórych antylop

Oprawa (na deskach lub podkładach)

16. Oprawa oręża dzików  101

Prace wstępne przy orężu zaniedbanym Wypełnianie otworów zębowych Łączenie oręża Wykańczanie połączeń Montaż i ekspozycja oręża

17. Czaszki drapieżników   105

Odbijanie łba

Prace przygotowawcze

Gotowanie

Czyszczenie wstępne

Kąpiel odtłuszczająca

Czyszczenie końcowe

Wybielanie

Suszenie

18. Ekspozycja czaszek drapieżników  107

Cięcie podkładów Montaż czaszki

19. Czaszki z porożem w scypule i perukarze   109

Poroża w scypule

19.1. Parostki sarn kozłów  109

Prace przygotowawcze

Gotowanie Utrwalenie scypułu Suszenie

19.2. Wieńce i łopaty  110

Utrwalenie scypułu na dużych porożach Utrwalenie scypułu na łopatach łosia Połączenie czaszki z tyką w scypule Montaż tyk Suszenie

19.3. Perukarze    112

Kozioł perukarz

Zabezpieczenie peruki

Utrwalenie peruki

Suszenie

Prace wykończeniowe

20. Oprawa zrzutów  113

Dopasowywanie kąta ustawienia poroża na możdżeniach Uzupełnianie możdżeni

21. Trofea zwierzyny padłej   115

Czynności wstępne Moczenie

21.1. Czaszki zwierzyny płowej   115

Gotowanie Wybielanie Klejenie

21.2. Czaszki drapieżników    115

22. Garbowanie skór   116

Kąpiel rozmaczająca Mizdrowanie

1. Skóry małe

2. Skóry duże Reperacja skór

22.1. Garbowanie     117

Garbowanie w zakwasie żytnim

Suszenie

Trzepanie i odtłuszczanie włosa

Rozbijanie

Szlifowanie

Formowanie

Natłuszczanie

22.2. Garbowanie chemiczne   118

Kąpiel rozmaczająca i mizdrowanie Pikla garbarska Proces garbowania Chromowanie Kąpiel chromowa

23. Dekoracyjne podszywanie skór  120

Zmiękczanie

Nabijanie i formowanie

Cyrklowanie

Reperacje

Podbijanie (pogrubienie) skóry

Podklejanie ocieplacza

Przycięcie ocieplacza

Tkaniny podbiciowe

Kolory

Wykonanie szablonu i przycięcie tkaniny (sukna)

Podszywanie

Wykończenie dekoracyjne

Podklejenie zaczepów

Prace wykończeniowe

Ekspozycja skór

24. Medaliony   127

Obielanie skóry

Konserwacja i garbowanie

Wybór kopyta (korpusu)

Zmiękczanie skór

Przygotowanie kopyta do naciągnięcia skóry

Przygotowanie kopyta do modelowania

Wklejanie oczu

Wklejanie oręża

Wklejanie uzębienia

Zęby naturalne i sztuczne

Wklejanie języka Naciąganie skóry i modelowanie Modelowanie uszu Prace wykończeniowe Medaliony samców zwierzyny płowej Oprawa medalionu

25. Trofea egzotyczne   132

Najczęściej popełniane błędy (w fazie wstępnej)

Kąpiel wstępna

Gotowanie

Hartowanie

Wybielanie

Zalecenia

Odbijanie oręży guźców

Gotowanie oręża

Konserwacja skór

26. Oprawa oręża guźców   135

Czaszka z orężem Gwizd z orężem

Montaż

Ekspozycja tradycyjna

Ozdoby i przysłony dekoracyjne

Podkłady

27. Trofea we wnętrzach  137

Kącik myśliwski

Ściana z wystrojem myśliwskim

Gabinet myśliwski

Wyposażenie Wielopokojowe mieszkanie myśliwskie

Wyposażenie Schronisko myśliwskie (gajówka)

Założenia (program) schroniska myśliwskiego

Wystrój i wyposażenie zewnętrzne

28. Ogólne wiadomości o budowie i wykorzystaniu poroża (zrzutów)   143

29. Uzupełniające wyposażenie wnętrz  145

Lampa stołowa (mała)

Wykonanie Lampa gabinetowa (duża)

Wykonanie

Stojak pod telewizor i odbiornik radiowy Wieszak

Materiały

Wykonanie

Uwagi końcowe Wieszak z cewek sarnich

Materiały Stojak na przybory do kominka

Materiały

Wykonanie Stojak na kwiaty

Materiały

Prace montażowe Żyrandol z poroża Żyrandol z sześciu zrzutów

Wykonanie

Wiercenie kanałów w porożu

Montaż oprawki żarówki

Róże jako element dekoracyjny

Drewniane krążki dekoracyjne i osłony oprawki

Podsufitowe wykończenie żyrandola

Wykonanie haka mocującgo

Przeciąganie przewodów elektrycznych

Skręcanie żyrandola

Prace wykończeniowe

Wklejenie i przykręcenie róż

Wypełnianie przestrzeni między porożem a krążkiem

Naprawa uszkodzeń poroża

Pozostałe klejenia kryjące

Podbarwienie miejsc reperowanyh

Wyrównanie koloru żyrandola i jego polerowanie Szafki na broń Meble z poroża i meble (stare) z aplikacjami

Meble z aplikacjami

Meble nowoczesne (segmentowe)
Stojaki narożne i wieszaki

Od projektu do... efektu

Ilustracje kolorowe   158

Uzupełniające wyposażenie wnętrz

Ilustracje kolorowe   165

30. Drobne wyroby użytkowe   171

Wykonanie

Breloczek z fajki dzika

Wisiorek z szabli lochy

Wisiorek z siekaczy dzika

Broszka na zrazie zrzutu (z aplikacją)

Guziki rogowe

Guziki okrągłe

Guziki w kształtach niesymetrycznych Kitki do kapeluszy myśliwskich ze szczeciny chybu dzika Gwizdek myśliwski na psa Niezbędnik stołowy

Rogowe trzonki lub okładziny sztućców Termometr pokojowy Skórzana serweta Ozdoby z piór

31. Ubrania ze skór z elementami trofeów   179

32. Wyroby artystyczne z poroża   181

33. Wyroby jubilerskie   183

Zestawienie środków chemicznych i technicznych   184

Literatura   186

Tablice

I Podkłady pod poroża - zwykłe   187

II Podkłady pod poroża – ozdobne  188

III Podkłady pod oręż - zwykłe i ozdobne  189

IV Budowa poroża i jego przeznaczenie  190

V Obcinanie poroża, wypełnianie i wykorzystanie    191

VI Guziki ze zrzutów  192

34. Wycena trofeów  193

Jeleń

Daniel

Rogacz

Muflon

Dzik

Czaszki drapieżników

Wartości punktowe trofeów medalowych

35. Rozwój poroża jelenia szlachetnego   215