Parch jabłoni

Parch jabłoni, wywoływany przez grzyb Venturia inaequalis {Cooke Aderh.) jest najgroźniejszą chorobą drzew jabłoniowych w sadach i szkółkach, we wszystkich rejonach ich uprawy. Występuje także na dziko rosnących gatunkach z rodzaju Malus. Zali­czany jest do najlepiej poznanych chorób w Polsce. Mimo jednak dobrze przeanalizowanej epidemiologii, coraz doskonalszych metod określania zagrożenia (sygnalizacja terminu wysiewów zarodników oraz wystąpienia okresów krytycznych), ustalania sposo­bów ochrony oraz rozwiniętego doradztwa, wciąż ist­nieje duże ryzyko szkód powodowanych tą chorobą. Powodem tego jest niestabilny klimat Polski, różny właściwie w każdym sezonie, przez co utrudnione jest opracowanie standardowych, sprawdzających się w każdym roku metod postępowania zapobiegającego wystąpieniu choroby. O nasileniu parcha jabłoni decydują trzy podstawowe czynniki: podatność odmiany, wielkość źródła infekcji oraz przebieg warunków atmosferycznych. Ten ostatni czynnik, który bezpośrednio wpływa na rozwój patogenu, zarówno w fazie saprotroficznej, jak i pasożytniczej oraz decyduje o występowaniu infekcji i o warunkach prowadzenia ochrony chemicznej, jest niewątpliwie najbardziej zmienny.

Uprawiane odmiany jabłoni różnią się podatnością na chorobę. Większość z nich jest podatna lub bardzo podatna na porażenie (tabela 1,2). W zależności od przebiegu warunków pogodowych oraz liczby okresów infekcyjnych objawy choroby pojawiają się na nich w różnym nasileniu (wykres 1). Niemniej jednak są już w rejestrze odmiany, które wykazują odporność, w różnym stopniu, na porażenie przez V. inaequalis. Niestety wprowadzenie do uprawy odmian odpornych nie pozwala na całkowitą rezygnację ze stosowania środków ochrony roślin. Odmiany odporne na parcha są dość podatne na inne choroby, np. kory i drewna, szarą pleśń czy zarazę ogniową, a ponadto w wielu sadach obserwuje się przełamanie odporności i obecność objawów choroby również na tych odmianach. Informacje przełamaniu odporności na parcha jabłoni u niektórych odmian pojawiały się za granicą już w latach 80. I 90. ubiegłego wieku. W zdecydowanej większości przypadków dotyczyło to odmian zawierających gen odporności Vf - Rvi6. W badaniach tych intensywność porażenia odmian odpornych na parcha przez V. inaequalis była wyraźnie skorelowana z warunkami atmosferycznymi, im bardziej sprzyjające, tym większa liczba porażonych liści i owoców. W Polsce doniesienia o przełamaniu odporności na parcha pojawiły się w 2010 r. Zjawisko to stwierdzono w kilku sadach. U odmian, na których parch jabłoni wystąpił, takich jak: 'Enterprise', 'Rubinola', 'Topaz' i 'Free Red¬star', odporność warunkowana jest jednym genem_ Vf, natomiast u odmian bez objawów choroby/ 'Gold Milenium' czy 'Melfree'- dwoma: Vf+ Vbji też str. 33). Uważa się, że odporność poligenowa ( już dwugenowa) jest trwalsza i trudniejsza do p. . łamania przez nowe rasy grzyba niż jednogenowa

Spis treści

Epidemiologia choroby

Infekcje pierwotne        

Infekcje wtórne

Objawy choroby

Szkodliwość choroby

Biologia patogenu

Klasyfikacja

Cykl życiowy

Monitoring i sygnalizacja

Rola prognoz i sygnalizacji w ustalaniu terminów zabiegów przeciwko parchowi jabłoni

Infekcje liści

Infekcje owoców

Ocena źródła infekcji

Zróżnicowana wirulencja grzyba V. inaequalis

Rasy grzyba V. inaequalis

Opis ras grzyba V. inaequalis

Ochrona jabłoni przed parchem

Metody niechemiczne

Metoda chemiczna

Stosowanie 5% roztworu mocznika

Wspomagające działanie fosforynów

Krzem a odporność roślin na choroby

Czy można stosować mieszaniny różnych środków lub nawozów?

Terminy ochrony

Zabiegi wczesnowiosenne

Ochrona w drugiej części sezonu

Ustalenie terminu zakończenia opryskiwań

Odporność grzybów na fungicydy

Mechanizmy nabywania odporności na środki ochrony roślin