Hodowla polskiego bydła czerwonego w Polsce

Monografia na temat polskiego bydła czerwonego - rasy objętej programem ochrony zasobów genetycznych w Polsce. Książka przybliża historię i problematykę chowu bydła polskiego czerwonego, ale także wskazuje na nieodzowność hodowli tych zwierząt w przyszłości. Autor przedstawia zmiany w liczebności populacji tej rasy na przestrzeni wieków oraz wskazuje na przyczyny niepowodzeń w hodowli. Opisuje znaczenie polskiego bydła czerwonego dla kraju, w czasach gdy Polska nie istniała na mapach świata. Przedstawia jej doskonałe cechy mleczne i mięsne oraz analizuje użytkowość mleczną i próby doskonalenia bydła rasy polskiej czerwonej. Wymienia i krótko opisuje osoby, które zasłużyły się dla hodowli polskiego bydła czerwonego. Omawia także aktualne znaczenie tej rasy bydła oraz wskazuje na możliwości jego wykorzystania na potrzeby produktów lokalnych o podwyższonych walorach jakościowych.

Profesor Jan Szarek, z racji swojej daty urodzin (w 1936 r.) i miejsca zamieszkania (Małopolska), jest naocznym świadkiem historii bydła polskiego czerwonego, dlatego książka zawiera wiele osobistych wątków.

Spis treści

Wstęp

Kalendarium najważniejszych wydarzeń w historii hodowli polskiego bydła czerwonego

Rozdział I

Zmiany w liczebności populacji polskiego bydła czerwonego     

Rozdział II

Przyczyny niepowodzeń w hodowli polskiego bydła czerwonego

Rozdział III

Międzynarodowe znaczenie polskiego bydła czerwonego

Rozdział IV

Użytkowość mleczna i próby doskonalenia polskiego bydła czerwonego

Rozdział V

Zasłużeni dla hodowli polskiego bydła czerwonego w Małopolsce

Rozdział VI

Aktualne znaczenie polskiego bydła czerwonego i możliwości jego wykorzystania - na podstawie wdrożeń GR Rumian

Wnioski autora

Dorobek naukowy Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie dotyczący bydła polskiego czerwonego

Prolog

Miałeś chamie złoty róg... Tak jak ów cham z Wesela Wyspiańskiego miał trzymać w gotowości do walki o niepodległość zloty róg, tak krowa polska czerwona - jako symbol niezależności państwowej - przyczyniła się do odzyskania przez Polskę niepodległości. Cytat ten doskonale obrazuje także utracone szanse, błędy popełnione podczas podejmowania decyzji hodowlanych w odniesieniu do tej rasy bydła. Całym sercem wierzę, że dzięki tej, ukochanej przeze mnie, krowie polskiej czerwonej w Polsce żyłoby się bogato, szczęśliwie, pięknie i pod opieką Pana Boga.

Moim celem podczas opracowywania tej książki było zinwentaryzowanie przyczyn, obiektywnych i subiektywnych, które nie pozwoliły rozkwitnąć, jedynej rodzimej, rasie bydła w Polsce - polskiej czerwonej.

Hodowla bydła polskiego czerwonego na ziemiach polskich w czasie zaborów była, jak na ówczesne czasy, bardzo zaawansowana, a w okresie międzywojennym do popularyzacji tej rasy przykładano szczególne wysiłki. Dość powiedzieć, że przed wybuchem II wojny światowej jej populacja w Polsce liczyła 3 min sztuk, a jej hodowla miała wówczas znaczenie międzynarodowe. Była eksportowana do krajów ościennych i za ocean. Smutne i nie do przyjęcia jest zatem to, że obecnie mamy jej jedynie ok. 17 tys. sztuk.

Mój rodzinny dom, gdzie się urodziłem i wzrastałem, znajduje się w Małopolsce. To właśnie te tereny są kolebką hodowli rasy bydła polskiego czerwonego odmiany podgórskiej. Jako dziecko słuchałem opowieści, byłem także naocznym świadkiem, jak rasa ta święciła triumfy. Była szanowana przez ziemian i chłopów za cechy użytkowe mleczne i mięsne, wykorzystanie paszy, zdrowotność i zdolności reprodukcyjne. Dlatego też podczas opracowywania tej monografii towarzyszyło mi wiele emocji.

Czytelnikom pozostawiam margines do dyskusji. Czy rasa bydła polskiego czerwonego jest godna uwagi i odtworzenia jej populacji w Polsce? Czy gdyby nie błędy hodowlane byłaby dziś wiodącą rasą utrzymywaną w polskich oborach? Czy wskazane przeze mnie okoliczności doprowadziły do zniszczenia dorobku hodowlanego bydła polskiego czerwonego? Czy rzeczywiście miała szanse na rozwój, rozkwit i utrzymanie swojej pozycji w populacji bydła w naszym kraju? Czy to tylko pozory i moje dobre życzenia?!

Żywe jest to, co wywołuje emocje! Jak można wyczytać w książce, hodowli bydła polskiego czerwonego zawsze towarzyszyły zagorzałe dyskusje. Tak było w przeszłości, tak jest i teraz. Zachęcam do komentowania, opiniowania i polemiki.

Jan Szarek

Recenzja

Działalność związana z implementacją koncepcji ochrony zasobów genetycznych w każdym państwie to bez wątpienia najpilniejsze wyzwania w obszarze zarządzania hodowlą. Z tego względu książka pt.: „Hodowla polskiego bydła czerwonego w Polsce - wczoraj, dziś, jutro” autorstwa Jana Szarka poświęcona jednej z zagrożonych wyginięciem ras autochtonicznych to bardzo cenna inicjatywa, tak od strony historycznej, jak i naukowej. Bydło rasy polskiej czerwonej wyróżnia się wieloma korzystnymi w odniesieniu do chowu cechami, m.in. takimi jak: wspaniała zdolność adaptacyjna do trudnych warunków środowiskowych, bardzo dobra zdrowotność, łatwe porody, żywotne cielęta, łagodny temperament, produkcja bardzo dobrego surowca, tj. mleka i mięsa.

Mam głębokie przekonanie, że czytelnicy tego dzieła będą zainspirowani tym autorskim utworem do dyskusji, wymiany doświadczeń i prowadzenia badań, a to przyczyni się do integracji środowiska naukowców i hodowców. Nie ulega wątpliwości, że książka przedłożona mi do recenzji nie miałaby racji bytu, gdyby nie ogromna wiedza Pana Prof. dr hab. Jana Szarka - wybitnej osobowości ze świata nauki z dziedziny zootechnika. Pan Profesor przez całe swoje życie zawodowe rozpowszechniał wśród studentów, naukowców i nauczycieli akademickich oraz hodowców wiedzę o polskim bydle czerwonym. Czynił to z wielką pasją, determinacją i troską o każdy szczegół. Autor przez kilka dziesięcioleci zbierał materiały, dlatego opracowanie to posiada tak ogromną wartość aplikacyjną. To praca nie tylko opisowa, ale także posiadająca charakter opiniotwórczy. Dzięki zebranym chronologicznie faktom nt. pochodzenia i historii hodowli bydła rasy polskiej czerwonej książka posłuży ugruntowaniu wszystkich aspektów związanych z przedmiotem opracowania. To staranne opracowanie zostało opublikowane dzięki Piotrowi Rydlowi, w całości oddanemu promowaniu zalet polskiego bydła czerwonego. Jest to człowiek, którego warto poznać osobiście. Jest prezesem Związku Polskiego Bydła Czerwonego w siedzibą w Rumianie i znakomitym hodowcą, bardzo zaangażowanym w chów i hodowlę tej rasy w czystości krwi i z zachowaniem najwyższych standardów dobrostanu dla bydła użytkowanego w kierunku mięsnym. Ogromne podziękowania należą się Pani Redaktor Katarzynie Markowskiej, bez której to opracowanie nie osiągnęłoby tak wyśmienitego kunsztu edytorskiego i graficznego.

Prof. dr hab. Beata Kuczyńska