Anatomia i fizjologia zwierząt

Anatomia i fizjologia zwierząt są dziedzinami nauk biologicznych, mającymi na celu poznanie budowy i funkcjonowania organizmu. Anatomia zajmuje się morfologią różnych struktur organizmów zwierzęcych (np. tkanek, narządów, układów), a fizjologia - ich czynno­ściami. Znajomość tych działów stanowi podstawę do nauki zagad­nień objętych innymi przedmiotami, a także będzie przydatna podczas wykonywania pracy zawodowej. W zależności od stosowanych metod badawczych rozróżnia się:

- anatomię makroskopową, w której tradycyjną metodą badawczą jest preparowanie zwłok, dokonywanie obserwacji gołym okiem oraz pomiarów tradycyjnymi narzędziami, np. suwmiarką;

- anatomię mikroskopową, posługującą się w badaniu komórek, tka­nek, narządów i układów różnego rodzaju mikroskopami od świetl­nego po elektronowy;

- anatomię prawidłową (ogólną, szczegółową), opisującą prawidło­wą budowę, położenie i stosunki narządów w organizmie;

- anatomię patologiczną, opisującą zmiany anatomiczne w tkankach, narządach i układach spowodowane chorobą;

- anatomię porównawczą, zajmującą się porównywaniem budowy poszczególnych narządów i układów u różnych grup systematycz­nych zwierząt;

- anatomię rozwojową, badającą budowę i kształtowanie się narzą­dów oraz układów u zarodków i płodów w okresie prenatalnym;

- anatomię czynnościową, zajmującą się budową narządów w powią­zaniu z ich funkcjami w organizmie;

- anatomię systematyczną (opisową), badającą organizm według poszczególnych układów i ich narządów, które są rozpatrywane w odpowiedniej kolejności;

- anatomię topograficzną, badającą położenie i kształt narządów, ich wzajemne stosunki w różnych okolicach oraz częściach ciała;

- anatomię kliniczną, zajmującą się badaniem narządów i układów w związku z potrzebami praktyki lekarsko-weterynaryjnej, np. chi­rurgii;

- anatomię obrazową, wizualizującą przyżyciowe organizm zwierzę­cia (np. RTG, CT, MRI, USG).

Podręcznik ten jest przeznaczony przede wszystkim dla uczniów techników weterynaryjnych. Zawarte w nim, wybrane treści mogą również służyć innym, pokrewnym kierunkom kształcenia na pozio­mie średnim.

Zawarte są w podręczniku podstawowe informacje z zakresu ana­tomii i fizjologii zwierząt - ogólne zasady budowy organizmu, pod­stawy budowy i funkcji komórki i tkanek zwierzęcych, a także budo­wa oraz czynności poszczególnych narządów i układów dwóch gromad kręgowców - ssaków i ptaków. Uwzględniono przy tym gatunki najbardziej u nas popularne (koń; bydło; małe przeżuwacze - owca, koza; świnia; zwierzęta mięsożerne - pies, kot). Anatomię i fizjologię ptaków na przykładzie kury opisano w zarysie. Inne gatunki ssaków i ptaków przedstawiono w celu podkreślenia wyjątkowych różnic anatomiczno-fizjologicznych.

Aby wykazać skomplikowaną przeszłość poszczególnych struktur organizmu zwierzęcego oraz jej wpływ na budowę i funkcję ostatecz­ną, dodatkowo zamieszczono w formie skróconej wiadomości doty­czące ich rozwoju. Jest to materiał przeznaczony dla uczniów, którzy są zainteresowani pogłębieniem wiedzy.

Zastosowane mianownictwo jest zgodne z „Anatomicznym mianownictwem weterynaryjnym" (PWRiL, Warszawa 2002). Niektóre obowiązujące i używane miana, bardzo logiczne, mogą budzić zdzi­wienie, np. przymiotnik „doczaszkowy" czy „doogonowy" oznacza kierunek, a wcale nie wskazuje na to, że ma związek z budową czasz­ki lub ogona. Dla struktur zasadniczych, zgodnie z tradycją, obok nazw polskich podano również miana łacińskie, a niekiedy także grec­kie. Przy opisie stosunków występujących częściej posługiwano się ogólnie przyjętymi skrótami.

W treści:

Części i okolice ciała zwierząt

Podstawy budowy i czynności życiowe komórki zwierzęcej

Typy, budowa oraz funkcje tkanek

Układ kostny, systema skeletale

Układ mięśniowy, systema musculare

Jamy ciała, cava corporis

Układ oddechowy, systema respiratorium

Układ trawienny (pokarmowy), systema digestorium

Układ moczowo-płciowy, systema urogenitale

Układ krążenia, systema circulatorium

Gruczoły dokrewne, glandulae endocrinae

Układ nerwowy, systema nervosum

Narządy zmysłów, organa sensuum

Powłoka wspólna, integumentum communae