Dobrostan trzody chlewnej

Współczesne świnie wymagają opieki człowieka i zapewnienia im optymalnych warunków środowiskowych, umożliwiających osiągnięcie tzw. dobrostanu. Współcześnie dobrostan zwierząt nabiera coraz większego znaczenia ze względów zarówno etycznych, jak i produkcyjnych. W szczególności dotyczy to świń, gatunku wyspecjalizowanego i dobrze przystosowanego do produkcji mięsa. Intensywna produkcja wieprzowiny oznacza konieczność osiągania dużych wydajności przy bardzo intensywnym żywieniu i stosowaniu wydajnych technologii chowu.

Zwierzęta często zmuszone są funkcjonować na granicy możliwości fizjologicznych, co utrudnia utrzymanie stanu dobrego zdrowia fizycznego i psychicznego. Pojawiają się problemy z zapewnieniem dobrostanu. Jego brak odbija się negatywnie na wynikach produkcyjnych. Chore, osłabione lub zestresowane zwierzęta reagują obniżeniem wydajności. Złe traktowanie świń, podyktowane wyłącznie zamiarem osiągania celów produkcyjnych budzi zastrzeżenia natury etycznej, gdyż są to żywe zwierzęta, które czują, cierpią, przeżywają. Eskalacja intensyfikacji produkcji wieprzowiny nasila procesy pogarszania się dobrostanu świń i budzi sprzeciw wielu środowisk. Stąd też problematyka dobrostanu, a w szczególności dobrostanu świń, zyskuje na aktualności. Jest ona przedmiotem nie tylko rozważań etycznych, badań naukowych i zaleceń technologicznych, ale stała się również obiektem uregulowań prawnych.

Spis treści

Znaczenie dobrostanu w chowie świń 7

Pojęcie dobrostanu 9

Zabezpieczenia prawne dobrostanu trzody chlewnej 10

Dobrostan w ustawodawstwie światowym i unijnym 10

Dobrostan w ustawodawstwie polskim 12

Poziom dobrostanu i metody jego określania 14

Znaczenie dobrostanu dla zdrowia świń 18

Czynniki warunkujące dobrostan świń 23

6.1. System utrzymania a dobrostan świń 24

Wpływ intensywnych systemów utrzymania na poziom dobrostanu świń 25

Możliwości poprawy dobrostanu. Organizacja produkcji zgodnej z naturą gatunku 29

6.2.Działanie stresu - znaczenie eliminacji czynników stresowych dla dobrostanu świń 38

Stres i jego rodzaje. Wskaźniki stresu 38

Stres a produkcyjność świń 40

Stres a dobrostan. Behawioralne implikacje dobrostanu zwierząt 43

6.2.4. Eliminacja czynników stresogennych 44

6.3. Wpływ warunków transportu i obrotu przedubojowego na dobrostan świń 47

Postępowanie ze zwierzętami przed transportem 48

Metody załadunku i wyładunku świń 49

Transport. Przystosowanie się zwierząt do nowego otoczenia 50

6.4. Działania hodowlane i ich wpływ na zmiany wrażliwości świń na czynniki obniżające poziom dobrostanu 53

Doskonalenie ras, zmiany pokrojowo-konstytucyjne 53

Dobór ras do produkcji intensywnej i ekstensywnej 54

Zabiegi zootechniczne 55

7. Mikroklimat pomieszczeń i jego znaczenie dla dobrostanu świń 59

7.1. Warunki termiczno-wilgotnościowe 61

Temperatura otoczenia 61

Wilgotność powietrza 65

7.2. Rola systemów ogrzewania i wentylacji w optymalizacji warunków termiczno-wilgotnościowych chlewni 67

Bilans cieplny budynku. Systemy ogrzewania chlewni 68

Wentylacja chlewni i jej znaczenie dla dobrostanu świń 71

Znaczenie intensywności ruchu powietrza w chlewni 77

Zaburzenia termoregulacji organizmu a dobrostan świń 78

Zanieczyszczenia powietrza chlewni i ich wpływ na dobrostan świń 83

Wpływ oświetlenia na poziom dobrostanu świń 87

Znaczenie hałasu dla dobrostanu świń 90

Dobrostan a produkcyjność trzody chlewnej 91

Działania podejmowane w celu zapewnienia dobrostanu świń 94

10. Znaczenie zachowania naturalnego behawioru dla dobrostanu świń 98

10.1.Hierarchia stada a dobrostan świń 99

10.1.1.  Wpływ człowieka na układ hierarchiczny w grupie i dobrostan świń 102

10.2. Zapobieganie agresji poprzez realizację potrzeb behawioralnych 105

10.3. Potrzeba realizacji instynktu macierzyńskiego i budowy gniazda    111

10.4. Znaczenie wybiegów i kąpieli błotnych 113

Rola człowieka w zapewnianiu dobrostanu świń 116

Dobrostan świń w świetle wymogów zasady wzajemnej zgodności 120

Powierzchnia kojców 120

Żywienie i pojenie 123

Postępowanie z lochami prośnymi i prosiętami oraz ze zwierzętami chorymi. Wykonywanie zabiegów na świniach 123

Kwalifikacje osób obsługujących zwierzęta oraz nadzór i kontrola 125

Warunki środowiskowe w chlewni 125

Zapobieganie agresji 126

Podsumowanie127

Wykaz ważniejszych haseł – definicje 129

Wykaz wykorzystanych aktów prawnych 139

Piśmiennictwo 141