Gleboznawstwo

Gleboznastwo jest nauką interdyscyplinarną, powiązaną ściśle z innymi naukami:
- geologią,
- mineralogią,
- petrografią,
- geomorfologią,
- geochemią,
- archeologią

oraz naukami przyrodniczymi, jak:

- leśnictwo,
- rolnictwo,
- ekologia itp.

Jest ono nauką o powstawaniu, rozwoju, budowie, właściwościach i funkcjach gleb.

Gleba — czyli pedosfera — stanowi powierzchniową warstwę skorupy ziem­skiej, objętą procesami glebotwórczymi. Jako zasadniczy element litosfery jest jednym z najważniejszych komponentów ekosystemów lądowych i wodnych. Gleby należą do niepomnażalnych zasobów kuli ziemskiej i spełniają szereg funkcji przede wszystkim jako siedlisko wzrostu i rozwoju roślin i zwierząt oraz trans­formacji składników mineralnych i organicznych. W swej budowie i właściwo­ściach mają zapisane cechy dawnych (plejstoceńskich) i dzisiejszych (holoceńskich) procesów litologiczno-pedologicznych. Gleby dzięki swoistym cechom stanowią odbicie historii krajobrazu, którego są istotną częścią.

Wszechstronna znajomość gleb niezbędna jest w planowaniu właściwego ich wykorzystania dla potrzeb człowieka, przy założeniu zrównoważonego rozwoju. Jest ona również potrzebna dla racjonalnego użytkowania przestrzeni produk­cyjnej, rejonizacji roślin uprawnych, opracowywania planów gospodarczych, układania płodozmianów i ustalania sposobu uprawy roli.

Dokładne poznanie „życia gleby\", zrozumienie biologicznych, fizycznych i che­micznych procesów zachodzących w środowisku glebowym jest konieczne do właściwego jej użytkowania, jest ona bowiem żywicielem roślin, a pośrednio — zwierząt i ludzi.

Na rolę gleby jako najważniejszego przyrodniczego bogactwa ludzkości, bez którego nie jest możliwa egzystencja człowieka, wskazuje Europejska Karta Gleby (Europen soil charter) przyjęta przez Radę Europy (Council of Europę) w 1972 roku. Definiuje ona w 12 punktach rolę gleby w życiu człowieka i jego środowiska.

1. Gleba stanowi jedną z najcenniejszych wartości dla człowieka. Umożliwia życie na Ziemi roślinom, zwierzętom i człowiekowi.

2. Gleba jest źródłem materii organicznej, która łatwo ulega niszczeniu.

3. Gleby są wykorzystywane dla celów rolniczych, przemysłowych i innych. Polityka planowania regionalnego musi uwzględniać właściwości przyrodnicze gleb oraz aktualne i przyszłe potrzeby społeczności.

4. Rolnicy i leśnicy muszą stosować metody, które chronią wartość gleby.

5. Gleby muszą być chronione przed erozją.

6. Gleby muszą być chronione przed zanieczyszczeniami.

7. Rozwój urbanizacji musi być planowany tak, aby minimalizować niszcze­nie gleby.

8. Przy budowie sieci infrastruktury musi się chronić gleby już na etapie jej projektowania.

9. Zasoby gleb są nie do zastąpienia.

10. Dla zapewnienia racjonalnego użytkowania i ochrony gleb muszą być prowadzone interdyscyplinarne badania naukowe.

11. Ochronie gleby należy poświęcać wiele uwagi i troski na wszystkich ist­niejących poziomach edukacji.

12. Władze i organy urzędowe muszą właściwie planować, użytkować i ochra­niać zasoby gleb.