Jęczmień

Książka ta stanowi pierwszą monografię, w języku polskim, o jęczmieniu, o jego chemii i technologii oraz możliwościach wykorzystania w żywieniu człowieka. Zo­stała ona podzielona na cztery główne części. Pierwszą z nich stanowią przyrodniczo-rolnicze podstawy uprawy oraz morfologia i anatomia jęczmienia. Druga część dotyczy składu chemicznego ziarna jęczmienia, m.in. zawiera ona unikalny rozdział o związkach fenolowych ziarna. W trzeciej części umieszczono aspekty profilaktyczne oraz żywieniowe ziarna jęczmienia i jego przetworów, zaś w czwartej - przedsta­wiono współczesne możliwości wykorzystania tego zboża.

Jęczmień należy do najstarszych zbóż, które człowiek przed 15 tysiącami lat zaczął wykorzystywać jako pożywienie, a przed 10 tysiącami lat udomowił go i od tamtych czasów, przez tysiąclecia, odgrywał podstawową rolę w wyżywieniu ludzi. Jeszcze w XIX wieku chleb jęczmienny był popularny na świecie, a zwłaszcza w Eu­ropie. Dzisiaj jęczmień jest wykorzystywany głównie na paszę (70-80%), jest także niezastąpionym surowcem do produkcji słodu. Rola jego jako zboża konsumpcyjne­go jest niewielka i to głównie w krajach biedniejszych, gdzie wykorzystuje się to zboże w żywieniu człowieka, przede wszystkim jako surowiec do produkcji kasz.

Ostatnio coś zaczyna się zmieniać, mianowicie rysuje się perspektywa powrotu jęczmienia na nasze stoły. Wzbudza on coraz większe zainteresowanie jako obiekt badawczy, lepiej poznaje się jego skład chemiczny i rolę poszczególnych składni­ków w żywieniu, a także zaczyna się doceniać nowe, dotychczas nieznane walory fizjologiczno-żywieniowe.

Dzięki temu jęczmień, obok owsa, zaczyna zaliczać się do grupy zbóż o du­żym znaczeniu profilaktycznym w hipercholesterolemii i chorobach serca. Mecha­nizm obniżania cholesterolu w surowicy krwi nie został całkowicie wyjaśniony (konieczne są dalsze, intensywne badania) - wiąże się on przede wszystkim z wyso­kim poziomem błonnika pokarmowego bogatego w p-glukany, działające korzystnie przy cukrzycy. Ziarno tego zboża zawiera również białko o bardzo wysokiej warto­ści biologicznej i jako jedyne zboże - wszystkie natywne formy witaminy E.

Od połowy lat osiemdziesiątych maleje tempo przyrostu naturalnego w Polsce, pogarsza się stan zdrowia społeczeństwa i w konsekwencji wzrasta umieralność. Choroby układu krążenia stanowią największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Sytuacja staje się dramatyczna; w latach dziewięćdziesiątych choroby krążenia są przyczyną ponad 50% ogółu zgonów. Szczególnie niepokojącym zjawiskiem fest przedwczesna umieralność mężczyzn w wieku 45-65 lat z powodu zawałów serca, od lat wykazująca tendencję wzrostową.

Najważniejszymi przyczynami takiej sytuacji są styl życia i sposób odżywiania. W walce z tymi chorobami konieczna jest ich radykalna zmiana. Szerokie wyko­rzystanie w codziennej diecie ziarna oraz przetworów z jęczmienia i owsa stwarza nowe możliwości w racjonalnym żywieniu człowieka, co niewątpliwie przyczyni się do zmniejszenia ryzyka zachorowania i poprawy stanu zdrowia ludzi w Polsce.