Rośliny cenne, rzadkie, poszukiwane

Zapowiadana w moich poprzednich książkach („Skalniaki", „Byliny") kolejna pozycja, dotycząca roślin rzadkich i ciekawych, miała być okazałym, zasob­nym opracowaniem. Od wielu lat gromadziłem materiały, odkładałem co cie­kawsze zdjęcia, ściągałem trudno dostępne rośliny z coraz odleglejszych za­kątków świata. W efekcie gotowy do publikacji materiał obejmuje ponad tysiąc gatunków i odmian roślin rzadko jeszcze - moim zdaniem - w naszych ogro­dach uprawianych, a wartych szerszego rozpropagowania.

Czasy są jednak trudne, a swoje książki adresuję przede wszystkim do hobbi­stów, działkowców - ludzi nierzadko starszych, emerytów i rencistów. Cena książki nie może przekraczać ich finansowych możliwości. Dlatego, za namo­wą wydawcy, postanowiłem podzielić opracowany materiał na kilka części i wydać kilka mniejszych książek o wspólnym tytule, zawierających propozy­cje roślin dla każdego typu ogrodu: na skalniak i rabaty, do ogrodu leśnego i słonecznego, na łąki i błotka; zawsze będą to OGRODOWE RARYTASY.

Próba jakiejkolwiek oceny, klasyfikacji, zaszeregowania roślin pod względem wartości jest przedsięwzięciem niełatwym i na pewno subiektywnym. Zależy bowiem nie tylko od ceny zakupu, ale i od powszechności rośliny na rynku, ła­twości uprawy i rozmnażania, urody kwiatów i liści, naszych indywidualnych upodobań, mody i wielu innych czynników.

Rarytasem w naszym ogrodzie może być każda, nawet „zwykła" roślina, jeśli tylko nie ma jej nikt z sąsiadów. Na pewno rarytasami będą przywiezione z dalszych wojaży egzotycznych, wymagające szczególnych warunków lub specjalnej opieki. Mogą to być też rośliny trudno się rozmnażające, na które amatorzy czekają w kolejce.

Na przykład w jednych ogrodach bardzo ceniony będzie karmnik ościsty, bo pięknie zarasta szczeliny w płytach chodnika, ale w innych może już być uprzykrzonym chwastem na skalniaku. Pierwsza sadzonka konwalii o różo­wych kwiatach będzie przez kilka lat rarytasem, później będziemy ją karczo­wać i usuwać z ogrodu. Urocze przy pierwszym poznaniu wielosit błękitny czy lobelia wielka szybko tracą na wartości, rozsiewając się masowo po całym ogrodzie. Zdobyty z wielkim trudem karłowy bambus będzie najpierw powo­dem naszej dumy i zazdrości sąsiadów, później zaś zdewastujemy cały ogród, usuwając jego ekspansywne, długie (do 10 m) rozłogi.

Zdaję sobie sprawę, że i moje podejście do każdej rośliny jest subiektywne, choć staram się być obiektywny. Każda z opisanych roślin była lub jest upra­wiana w moim ogrodzie i musiała zyskać uznanie jako interesująca. Jeżeli nie spotykam jej w innych ogrodach, sklepach, na kiermaszach - mogę twierdzić, że jest rzadka, a jeśli budzi powszechne zainteresowanie i trudno obdzielić wszystkich chętnych, to chyba dowód, że jest poszukiwana. Wiele moich rary­tasów pochodzi z odległych regionów świata - Japonii, Chin, Kanady. Wiele wyhodowałem z nasion sprowadzanych z ogrodów botanicznych całej pół­nocnej półkuli. Po niektóre jeździłem tysiące kilometrów, inne przysyłano mi na zamówienie. Ważne, że są już u nas i prędzej czy później pojawią się naj­pierw w hobbistycznych kolekcjach, potem na kiermaszach, w szkółkach i sklepach. Otwarte granice Europy na pewno zachęcą wielu do wyprawy po nowości i ich rozpowszechnianie nabierze tempa.

Niektóre z przedstawionych gatunków (np. liliowce, zawilce, pierwiosnki) są z pewnością znane wszystkim miłośnikom kwiatów i goszczą w niejednym ogrodzie. Ale ich nowe odmiany czy formy zmuszą nas do spojrzenia innym okiem na dotychczasowy stan posiadania i może zainspirują do wprowadze­nia zmian.

Każda przedstawiona roślina opatrzona jest krótkim komentarzem o pocho­dzeniu, możliwościach zastosowania w naszych ogrodach (wytrzymałości na mróz, wymaganiach co do podłoża) i sposobach rozmnażania.