Entomologia stosowana

Książka zawiera podstawowe informacje dotyczące systematyki, morfologii, anatomii, bionomii z elementami ekologii oraz szkodliwości ważniejszych gatunków fitofagów, które zagrażają uprawom i zmagazynowanym płodom. Osobniki każdego gatunku, w tym także szkodniki, nie są wyizolowane w przyrodzie, lecz powiązane licznymi zależnościami z innymi organizmami oraz ze środowiskiem fizycznym, w którym bytują. Stanowią one element zespołu organizmów zwanego biocenozą. Wyższą jednostką jest ekosystem, obejmujący biocenozy wraz z ich środowiskiem fizycznym. Jest to jednostka zdolna do samodzielnego życia w sensie obiegu materii. W ekosystemie ist­nieje dynamiczna równowaga między czynnikami abiotycznymi, producenta­mi, konsumentami i reducentami.

Szóste, poprawione i rozszerzone wydanie podręcznika Entomologia stosowana zawiera podstawowe informacje dotyczące systematyki, morfologii, anatomii, bionomii z elementami ekologii oraz szkodliwości ważniejszych gatunków fitofagów, które zagrażają uprawom i zmagazynowanym płodom. Osobniki każdego gatunku, w tym także szkodniki, nie są wyizolowane w przyrodzie, lecz powiązane licznymi zależnościami z innymi organizmami oraz ze środowiskiem fizycznym, w którym bytują. […] Dział nauki o ochronie roślin zajmujący się szkodnikami roślin zwykło się nazywać entomologią stosowaną. Nazwę tę uzasadnia ogromna ilość fitofagów należąca do gromady owadów, znacznie przewyższająca liczebnie inne jednostki systematyczne zwierząt, wśród których spotykamy szkodniki, tj. nicienie, ślimaki, skorupiaki, pajęczaki, dwuparce czy gryzonie.

Publikacja jest szczególnie polecana studentom rolnictwa oraz ogrodnictwa.

Książka zawiera podstawowe informacje dotyczące systematyki, morfologii, anatomii, bionomii z elementami ekologii oraz szkodliwości ważniejszych gatunków fitofagów, które zagrażają uprawom i zmagazynowanym płodom. Osobniki każdego gatunku, w tym także szkodniki, nie są wyizolowane w przyrodzie, lecz powiązane licznymi zależnościami z innymi organizmami oraz ze środowiskiem fizycznym, w którym bytują. Stanowią one element zespołu organizmów zwanego biocenozą. Wyższa jednostka to ekosystem, obejmujący biocenozy wraz z ich środowiskiem fizycznym. Jest to jednostka zdolna do samodzielnego życia w sensie obiegu materii. W ekosystemie istnieje dynamiczna równowaga między czynnikami abiotycznymi, producentami, konsumentami i reducentami. Trwałość ekosystemu zależy od wzajemnych relacji między jego ogniwami. Naruszenie jednego z nich zakłóca prawidłowe funkcjonowanie całego układu. Klasycznym przykładem takiego naruszenia może być masowy pojaw szkodników w ekosystemach o bardzo chwiejnej równowadze biologicznej, jaką spotykamy w uproszczonych biocenozach, np. w agrocenozach (monokultury) czy w biocenozach silnie zdewastowanych. Dopiero dogłębne i szerokie określenie roli i funkcji, jaką spełnia dany gatunek w agrocenozie, stanowi podstawowy warunek opracowania właściwych metod jego zwalczania.

Przedmiotem nauki o szkodnikach roślin są organizmy zwierzęce wpływające ujemnie na rozwój roślin uprawnych. Głównym kryterium uznania danego gatunku za szkodliwy jest wywoływanie przez niego strat o charakterze gospodarczym. Znaczenie nauki o szkodnikach roślin najlepiej uzasadnia rozmiar strat ponoszonych przez rolnictwo wskutek działalności agrofagów. Owady oraz przedstawiciele innych taksonów zwierząt, gatunki uznane za szkodniki roślin, stanowią stałe ogniwo łańcuchów pokarmowych agrocenoz. Dział nauki o ochronie roślin zajmujący się szkodnikami roślin zwykło się nazywać entomologią stosowaną. Nazwę tę uzasadnia ogromna ilość fitofagów należąca do gromady owadów, znacznie przewyższająca liczebnie inne jednostki systematyczne zwierząt, wśród których spotykamy szkodniki, tj. nicienie, ślimaki, skorupiaki, pajęczaki, dwuparce czy gryzonie. W książce nie podajemy przy omawianiu szkodników wykazu pestycydów polecanych do ich zwalczania chemicznego, ograniczamy się jedynie do podania terminu zwalczania, co wynika zwykle bezpośrednio z samej bionomii gatunku, oraz do przedstawienia przykładów metod ograniczania liczebności agrofaga alternatywnych wobec metody chemicznej. Te brakujące informacje łatwo uzupełnić, sięgając do ,,Bazy środków ochrony roślin”, utworzonej przez Instytut Ochrony Ro n Pan- siwo wy Instytut Badawczy w Poznaniu i na bieżąco aktuaizowanej.

Przyjęty w książce system taksonów zwierząt został podany za „ Wykazem zwierząt Polski” pod redakcją Razowskiego (1990).

BARBARA WILKANIEC

Słowo do wydania szóstego

W szóstym wydaniu książki znalazły się dwojakiego rodzaju zmiany. Pierwsze dotyczą układu systematycznego taksonów wyższej rangi w typie stawonogi (Arthropodo). Wprowadzony podział jest zgodny z układem zaproponowanym w opracowaniu „Zoologia. Stawonogi” cz. 1 i 2 pod redakcją Błaszaka (2011; 2012). Zmiany drugiego rodzaju polegają na uzupełnieniu części szczegółowej entomologii o charakterystykę kolejnych gatunków szkodników, które naszym zdaniem mają znaczenie ze względu na częste i masowe występowanie w uprawach ogrodniczych i rolniczych. Takiego uzupełnienia wymaga poszerzona aktualnie oferta programowa dla studentów kierunków ogrodnictwo, architektura krajobrazu i rolnictwo.

BARBARA WILKANIEC