Zdrowy ogród – wolny od chemii

Jeżeli chcesz żyć w zgodzie z naturą, a kwestie niszczenia środowiska naturalnego i zanieczyszczenia wód są dla ciebie ważne, jeśli zwracasz uwagę na to, co jesz, i dążysz do tego, by mieć dostęp do zdrowych owoców i warzyw, jeśli lubisz pracę z ziemią oraz chcesz mieć piękny ogród - ta książka jest dla ciebie.

Powiem ci, jak zaaranżować naturalny ogród, czyli ogród bez chemii, w którym rosną zdrowe rośliny. Nauczę cię je pielęgnować, rozpoznawać szkody i oznaki chorób oraz oceniać, kiedy i jak interweniować, a co można tolerować. Dzięki tej książce poznasz sprzymierzeńców ogrodnika (zwierzęta i rośliny pomocnicze) oraz sprawdzone metody i przepisy na naturalne środki ochrony roślin. Razem stworzymy ekologiczną aptekę dla ogrodu. Będę twoim przewodnikiem - sama z powodzeniem prowadzę naturalny ogród od lat. Nauczę cię współpracować z naturą, bo tylko tak można w pełni korzystać z jej potencjału.

W stronę czystej natury

W okresie mojego dzieciństwa traktowanie przyrody z czułością było tak oczywiste, jak witanie pierwiosnków na łące wiosną bądź wygrzebywanie ziemniaków z ziemi jesienią. Moją matkę cieszyły grube gąsienice pazia królowej na liściach marchewki i ropuchy w rurze odpływowej. Chemiczne środki ochrony roślin były dla niej tabu. Matka radziła sobie za pomocą prostych działań – chore rośliny po prostu usuwała. Akceptowała jednak to, że żniwa wypadały czasem gorzej, ponieważ gąsienice doprowadzały do tego, że owoce były niejadalne.

Później, w okresie mojej nauki i zdobywania zawodu ogrodniczki roślin ozdobnych, poznałam inne podejście do świata przyrody. Zetknęłam się z najbardziej trującymi środkami ochrony roślin. Wiele z tego, co musiałam stosować w latach 80., jest dziś dawno zabronione przy produkcji roślin. Przykładowo granulat 'Temik’, niegdyś stosowany był co tydzień i uchodził za wielofunkcyjny środek przeciwko owadom, roztoczom i nicieniom, tymczasem od wielu lat z powodu swej toksyczności jest już niedopuszczony do stosowania w całej Europie. Już wówczas, w latach 80., było dla mnie jasne, że któregoś dnia chciałabym stosować inny sposób ochrony roślin. Kwestie niszczenia środowiska naturalnego, wymierania lasów i zanieczyszczenia wód stały się dla mnie egzystencjalnymi tematami tych czasów.

Naturalny ogród udaje się tylko z odpowiednimi roślinami

Moim pierwszym polem, na którym przeprowadzałam eksperymenty, był mój własny przydomowy ogród, właściwie zdziczały sad, który stopniowo przekształcałam w ogród warzywny. Uwielbiałam obserwować, jaką dynamikę może sam z siebie rozwinąć - jak można uzyskać naturalny ogród, część natury, jeśli zrezygnuje się z chemii. Jednym z moich pomysłów i celów było stworzenie odpowiednich środowisk dla pożytecznych organizmów, bo to one regulują liczbę zwierząt żywiących się roślinami, które my, ogrodnicy, niechętnie widzimy na krzewach, grządkach czy też drzewach. Ale ogród bez chemii to coś więcej - może on funkcjonować właściwie tylko wtedy, kiedy wybierzemy odpowiednie rośliny. Rośliny, które nie czują się w danym miejscu dobrze i do niego nie pasują, stają się podatne na choroby. Tak samo jest z ludźmi - kto się dobrze czuje i jest w stanie zdrowo się odżywiać, ten niemal sam z siebie buduje bardziej stabilny system immunologiczny.

Wielu ogrodników – wielki skarb zwany doświadczeniem

Ta książka zawiera wiele przepisów i wskazówek, jak można cieszyć się ogrodem, w którym rosną zdrowe rośliny. Może jest nawet zaczątkiem małego leksykonu z wieloma ciekawymi „kąskami" wiedzy, która jest codziennie potrzebna ogrodnikowi. Wiedza ta to zbiór wielu doświadczeń z praktyki, nie tylko moich - także moich kolegów oraz ogrodników - hobbystów, którzy co rusz opowiadają mi o swoich przeżyciach. Wielu entuzjastów ogrodów zwraca się do mnie i do redakcji programu telewizyjnego MDR-Garten, w którym pracuję, z prośbą o pomoc. O ile jest to możliwe, chętnie służymy radą. Jednocześnie pytania widzów dostarczają mi nowej wiedzy. Wszystkie te najróżnorodniejsze problemy i historie ogrodników zakończone sukcesem znalazły swoje miejsce w niniejszej książce.

Spis treści

W STRONĘ CZYSTEJ NATURY

Mój zdziczały sad sama stopniowo przekształcałam w przydomowy ogród warzywny. Dziś jest żywym dowodem na to, że zdrowy ogród można osiągnąć, stosując wyłącznie naturalne metody ochrony i pielęgnacji roślin.

NATURALNIE ZAPOBIEGAĆ, ZAMIAST STOSOWAĆ CHEMIĘ

Jeśli ogród ma być wolny od chemii, trzeba pamiętać o kilku zasadach: chorób i szkodników często można uniknąć, jeśli na każdą roślinę patrzy się przez pryzmat jej potrzeb. Bo z roślinami jest trochę tak, jak z ludzkim systemem zdrowotnym - lepiej zapobiegać, niż leczyć. Jak mądrze dbać o rośliny?

NA TROPACH SZKODY

My, ogrodnicy, powinniśmy troszczyć się przede wszystkim o te rośliny, które nie rosną prawidłowo i źle wyglądają. Liście powinny być soczyście zielone. Jeśli stają się żółte albo nawet brązowe, oznacza to że roślinie brakuje warunków do wzrostu i rozwoju. Co może być tego przyczyną?

WEZWANIE DO TOLERANCJI: SZKODY, Z KTÓRYMI POWINNIŚMY ŻYĆ

Ogród o dorodnych owocach, obfitych kwiatostanach i zdrowych  warzywach - każdy o tym marzy. Niestety wielu ogrodników zbyt szybko sięga po środki chemiczne. Sztuka polega zaś na tym aby w razie szkód umieć ocenić, kiedy trzeba interweniować, a co można tolerować.

CO WYRZĄDZA SZKODY W OGRODZIE

Na pierwszy rzut oka większość ogrodów wygląda jak raj. Kto ma taki ogród, wie, ile wymaga on pracy i trudu, bo uroda i zdrowie mają swoich naturalnych wrogów - rośliny mogą, paść ofiarą, chorób albo zostać pożarte przez zwierzęta: ślimaki czy myszy. Na dworze sporo się dzieje.

MIĘDZY MŁOTEM A KOWADŁEM: UCIĄŻLIWE ISTOTY, KTÓRE ALBO NISZCZĄ I PRZESZKADZAJĄ, ALBO PRZYNOSZĄ KORZYŚCI

Mrówki, osy, krety, koty, ptaki przydają, się w ogrodzie, ale bywają, też dokuczliwe. Na szczęście istnieją, sposoby, by się z nimi uporać. Z chwastami także można sobie poradzić, i to bez użycia chemii. Trzeba jednak najpierw wiedzieć, że mają różne strategie rozmnażania się i rozprzestrzeniania.

ROŚLINY PRZECIWKO SZKODNIKOM

Wiele roślin zawiera naturalne przeciwciała, które można wykorzystać w przypadku roślin chorowitych lub zagrożonych. Ich działania przeważnie nie można nawet porównać ze środkami chemicznej ochrony roślin. Dlaczego? Bo korzystanie z gnojówek, wyciągów i wywarów niesłychanie wzmacnia rośliny, nawet jeśli trzeba wielokrotnie korzystać z tych roztworów, aby osiągnąć dobre wyniki.

DOMOWA APTEKA DLA OGRODU: DO WYKONANIA SAMODZIELNIE Z DARÓW NATURY

Ogrodnicy bardzo lubią wymieniać się przepisami i poradami. W tym rozdziale zebrałam niektóre. Wszystkich receptur dotyczy jednak pewna prawda - są jedynie propozycją (także w kwestii dotyczącej ilości); bardzo wiele zależy od doświadczenia, skutek nie jest gwarantowany. Wszystko można, nic nie trzeba. Tak właśnie jest w naturze. Ale eksperymentować warto!

NATURALNA OCHRONA ROŚLIN: MYŚLI, FAKTY I PRZEPISY

W zdrowym ogrodzie panuje coś w rodzaju równowagi. Wszędzie tam, gdzie rośliny żyją w obcym dla siebie miejscu, gdzie są osłabione, powstają zarodek choroby i szkody. I nawet jeśli wkroczymy do akcji z samodzielnie wykonanymi naturalnymi środkami, i tak stanie się w ogrodzie więcej niż tylko zniknięcie szkodników. Wprowadzimy w ekosystem truciznę. Nierozsądne opryskiwanie nie jest więc czymś właściwym dla naturalnego ogrodu. Są rzeczy, o których musimy wiedzieć poznaj zasady i przepisy.

BIO NA ZAMÓWIENIE: SPRZYMIERZEŃCÓW MOŻNA TEŻ KUPIĆ

Popyt na bioprodukty rośnie, ponieważ coraz więcej ogrodników stwierdza, że ich pomoc w przydomowym ogrodzie i małym ogrodzie zimowym bardzo się opłaca. Ale sprzymierzeńców nie znajdziesz na regałach specjalistycznych supermarketów. Tych naturalnych pomocników można zamówić wprost u producenta. Zanim jednak to zrobisz, pozwól, aby doradzili ci fachowcy.

TABELE OGRODNIKA

Praca w ogrodzie wymaga troski, systematyczności, przewidywania oraz działania w odpowiednim czasie. Dlatego warto mieć roczny plan zajęć ogrodnika oraz dwie ściągawki ( o naturalnych sprzymierzeńcach i roślinach pomocnych), by wiedzieć, kto i co przyda się w ogrodzie.