Uprawa mało znanych roślin warzywnych

Warzywa w zestawieniu z produktami zbożowymi i mięsnymi są niskokaloryczne oraz bardzo bogate w niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organi­zmu sole mineralne, witaminy i inne substancje biologicznie czynne. Zawartość ich zależy od gatunku, rodzaju części jadalnej, jej wieku, świeżości, warunków uprawy i przechowywania oraz metody przygotowania do konsumpcji. Pomimo dużej war­tości żywieniowej warzyw ich spożycie w Polsce nadal jest niewystarczające i mało urozmaicone. Rzadko są traktowane jako posiłek zasadniczy, częściej stanowią dodatek do dania głównego. Małe urozmaicenie w strukturze spożywanych wa­rzyw wynika z wąskiej oferty handlowej - producenci i handlowcy oferują gatunki, które są proste i mało ryzykowne w uprawie, wykazują dużą trwałość pozbiorczą, jak również są mocno osadzone w przyzwyczajeniach żywieniowych i tradycji kulinarnej. Stąd w ofercie handlowej dominują: kapusta, marchew, ogórki, cebula, por, seler korzeniowy, rzodkiewka, sałata i pomidory. Inną przyczyną słabego zainteresowania nowymi gatunkami może być brak wiedzy na temat ich wartości oraz możliwości wykorzystania w kuchni. Nadal na rynku warzyw brakuje takich gatunków, jak: skorzonera, pasternak, jarmuż, kapusta chińska, szpinak nowoze­landzki, sałata łodygowa i wielu innych. Problem ten nie dotyczy jedynie warzyw­nych nowości, ale również tych gatunków, które niegdyś były rozpowszechnione w uprawie, a następnie popadły w zapomnienie, np. przywiezione z Nowego Świa­ta ziemniaki wyparły popularny w średniowieczu pasternak, a ludzie, którzy prze­żyli wojnę, wyeliminowali z jadłospisu brukiew, przywodzącą na pamięć złe wspomnienia. Urozmaicenie jadłospisu o różne rośliny warzywne mogłoby zaspo­koić zapotrzebowanie organizmu na niezbędne sole mineralne i związki biologicz­nie czynne. Istnieje wiele gatunków warzyw, które są atrakcyjne ze względu na bogaty smak i aromat, można je wykorzystywać w żywieniu na różne sposoby, zawierają wysoki poziom substancji odżywczych i prozdrowotnych oraz dobrze rosną i plonują w warunkach klimatu Polski. Argumenty te przemawiają za uprawą nowych, mało znanych gatunków oraz tych, które były lubiane kiedyś, ale z różnych względów popadły w zapomnienie.

Spis treści

1. WSTĘP 5

2. ZARYS HISTORII UPRAWY WARZYW 6

2.1. Historia uprawy warzyw na ziemiach polskich 8

3. ROLA WARZYW W PRAWIDŁOWEJ DIECIE 11

4. MNIEJ ZNANE ROŚLINY WARZYWNE 18

4.1. Warzywa kapustne 18

4.1.1. Jarmuż 19

4.1.2. Kapusta chińska 23

4.1.3. Choy sum 26

4.1.4. Tatsoi 28

4.1.5. Kapusta japońska 30

4.1.6. Komatsuna 32

4.2. Warzywa cebulowe 33

4.2.1. Szalotka 34

4.2.2. Cebula kartoflanka 39

4.2.3. Cebula wielopiętrowa 41

4.2.4. Czosnek niedźwiedzi 44

4.3. Warzywa korzeniowe 47

4.3.1. Skorzonera 48

4.3.2. Salsefia 53

4.3.3. Pasternak 55

4.4. Warzywa liściowe 58

4.4.1. Sałata rzymska 59

4.4.2. Sałata łodygowa 62

4.4.3. Endywia 64

4.4.4. Radicchio 68

4.4.5. Złocień wieńcowy 71

4.4.6. Burak liściowy 72

4.4.7. Łoboda ogrodowa 76

4.4.8. Seler naciowy 78

4.4.9. Rukola 84

4.4.10. Pieprzyca siewna 88

4.4.11. Rukiew wodna 90

4.4.12. Szpinak nowozelandzki 94

4.4.13. Roszponka warzywna 97

4.4.14. Portulaka warzywna 100

4.5. Warzywa psiankowate 103

4.5.1. Miechunka pomidorowa 103

4.5.2. Miechunka peruwiańska 106

4.5.3. Psianka pepino 109

4.6. Warzywa dyniowate 114

4.6.1. Dynia makaronowa 114

4.6.2. Kiwano 117

4.7. Warzywa strączkowe 120

4.7.1. Bób 121

4.7.2. Ciecierzyca pospolita 125

4.7.3. Fasolnik chiński 128

4.7.4. Lędźwian siewny 130

4.8. Warzywa różne 133

4.8.1. Fenkuł 133

4.8.2. Karczoch 137

4.8.3. Kard 141

4.8.4. Topinambur 144

4.8.5. Okra 146

4.9. Warzywa rzepowate 149

4.9.1. Brukiew jadalna 149

4.10. Warzywa wieloletnie 151

4.10.1. Rabarbar 151

LITERATURA 157

FOTOGRAFIE