Odmianoznawstwo i ocena odmian

Kompendium wiedzy porządkujące i opisujące podstawowe pojęcia i informacje.

Zawarta w 7 rozdziałach i kilkunastu podrozdziałach treść określa rolę i znaczenie odmiany jako podmiotu badań, środka publikacji, przedmiotu czynności prawnych, także w kontekście efektywności postępu hodowlanego. zawarto tu szeroki przegląd metod i sposobów badania odmian najważniejszych grup roślin uprawnych, a także zasady określania i identyfikacji podstawowych cech odmian, determinujących ich właściwości, wartość użytkowa i gospodarcza.

Podano zasady rejestrowania i udzielania prawnej ochrony odmianom. Dydaktyczny charakter ma obszerny wykład o rozwoju metod hodowli odmian, o postępie biologicznym, hodowlanym i odmianowym, o metodach kwantyfikowania i wymiarze ekonomicznym postępu hodowlanego"

"...Autor prezentuje też przemyślana ocenę dokonań oraz zadań na tym polu. Ma ona specyficzna wymowę - jest czyniona niejako od środka, z pozycji pracownika najważniejszej instytucji w tym obszarze -Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin uprawnych."

Książka ta została napisana dla szerokiego kręgu odbiorców i ma służyć pomocą wszystkim osobom i podmiotom, które na co dzień lub nawet tylko okresowo mają lub będą miały do czynienia z odmianoznawstwem roślin upraw­nych. Będzie ona przydatna przede wszystkim w nauczaniu odmianoznawstwa przyszłych rolników i hodowców roślin. Przedmiot ten jest ujęty w programach uczelni rolniczych, a z ważniejszymi elementami tej wiedzy są zapoznawani także uczniowie szkół rolniczych niższych szczebli. Dla tej grupy odbiorców książka jest polecana jako podręcznik omawiający problematykę odmiano­znawstwa w sposób usystematyzowany i skrótowy. W znacznym stopniu ograniczy to potrzebę jej zgłębiania poprzez lekturę różnych publikacji, jakkol­wiek jest to - zdaniem autora - najefektywniejszy, choć bardziej pracochłonny sposób studiowania. Z myślą głównie o uczących się rolnictwa przyjęto zasadę nawiązywania w kolejnych rozdziałach do problematyki przedstawionej wcze­śniej. Zgodnie ze starorzymską zasadą repetitio est mater studiorum (powtarzanie jest matkę uczenia się), ułatwi to przyswajanie najbardziej istotnej problematyki przedstawionej w książce.

Materiał zawarty w książce może być pomocny i użyteczny także dla nauczycieli akademickich i szkół rolniczych niższych szczebli, jak również dla pracowników instytutów rolniczych, doradców rolniczych, a także dla użyt­kowników odmian. Jej szczególnym adresatem są twórcy i hodowcy odmian roślin uprawnych, jako uczestnicy i realizatorzy ustawicznego procesu za­równo tworzenia, jak i badania odmian, a później ich introdukcji do praktyki rolniczej.

Polska Ocena Odmian po dołączeniu naszego kraju do grupy krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej stała się częścią europejskiego systemu oceny odmian. To wydarzenie o wymiarze historycznym było poprzedzone stosow­nymi przygotowaniami natury legislacyjnej i organizacyjnej, jakkolwiek obo­wiązujące w tej mierze polskie standardy były od kilkunastu lat w znacznym stopniu dostosowywane do europejskich. Ogólne zasady merytorycznej dzia­łalności polskiej Oceny Odmian nie zmienią się w związku z tym w sposób za­sadniczy. Będzie ona jednak podlegać stałym korektom, wynikającym z rozwo­ju metod badawczych, także z powodu innego rozłożenia priorytetów (np. wzrost znaczenia badań odrębności, wyrównania i trwałości). Przystąpienie do Unii Europejskiej zmieni też część procedur rejestracji i udzielania odmianom prawnej ochrony.

Istnieje wiele przesłanek świadczących o tym, że ocena odmian roślin uprawnych może relatywnie tracić na znaczeniu (co należy ocenić krytycznie), zastępowana przez pozamerytoryczne mechanizmy wprowadzania odmian na szeroki rynek nasienny, także w wyniku procesu globalizacji. Coraz częściej wymuszają one skrócenie drogi odmiany od pola hodowcy na pole producenta,

Spis treści

Wprowadzenie

1. Istota odmianoznawstwa

2. Odmiana

2.1. Podstawowe pojęcia i definicje

2.2. Definicje szczegółowe odmian

2.3. Potoczne określenia odmian uprawnych

2.4. Nadawanie nazw odmianom

3. Hodowla roślin i jej efektywność

3.1. Geneza, cele i rozwój hodowli roślin

3.2. Osiągnięcia tradycyjnej hodowli roślin

3.2.1. Efektywność tradycyjnej hodowli roślin

3.2.2. Szacowanie wartości postępu hodowlanego i jego wykorzystanie

3.3. Hodowla przyszłościowa

3.4. Różnorodność aspektów hodowli GMO i niebezpieczeństwo nie-
kontrolowanego stosowania odmian transgenicznych

4. Badanie i ocena odmian

4.1. Filozofia badania i oceny odmian

4.2. Historia polskiej oceny odmian

4.3. Podstawy prawne działania

4.4. Polska Ocena Odmian, jej cele, organizacja i zadania

4.5. Kryteria i metody badania odmian

4.5.1. Badanie i ocena wartości gospodarczej odmian (WGO)

4.5.2. Badanie i ocena odrębności, wyrównania i trwałości odmian (OWT)

4.5.3. Niektóre specyficzne problemy badania i oceny odmian

5. Rejestrowanie i ochrona prawa hodowcy do odmiany

6. Zagraniczne systemy badania i oceny odmian

7. Ewolucja i przyszłość polskiej Oceny Odmian

Piśmiennictwo

Indeks rzeczowy