Ornitologia nie tylko dla myśliwych. Tom 1

Ptaki od zawsze fascynowały ludzi, głównie ze względu na umiejętność lotu i swobodę przemieszczania się. Człowiek polował na nie i wykorzystywał je do łowów, podbierał im jaja, oswajał je, a z ich kości tworzył narzędzia. Niejako przy okazji nazywał je, uczył się rozpoznawać ich głosy, naśladował je, od ich nazw nadawał imiona bliskim i swojemu otoczeniu. Piór od zarania ludzkich dziejów używa się jako ozdób, lotek strzał, przyrządów do pisania czy materiału izolacyjnego w pierzynach i ubraniach. Związek człowieka z ptakami ewoluował od charakteru użytkowego, kiedy liczyły się tylko mięso i pióra, do estetycznego, gdy zaczęto czerpać wielką satysfakcję z podglądania ich przez lornetkę czy lunetę. Dziś można obserwować oba nurty jednocześnie. Współczesny myśliwy, w porównaniu choćby z nemrodami z jednego pokolenia wstecz, poluje na bardzo niewiele gatunków ptaków i należy się spodziewać, że lista tych łownych nadal będzie się zmniejszała. Z drugiej strony pojawiły się gatunki obce, takie jak gęsiówka egipska czy bernikla kanadyjska, na które nasi przodkowie nie mogli polować. Myśliwych coraz częściej się postrzega jako orędowników praktycznej i terenowej ochrony przyrody. Dlatego bywają proszeni nie tylko o redukcję drapieżników w ostojach głuszców czy cietrzewi, lecz także o oprowadzanie po lesie wycieczek szkolnych i opowiadanie im o świecie zwierząt. Wtedy przydaje się znajomość tropów ssaków i głosów ptaków. Wiedza o leśnych ssakach i ich tropach jest wśród myśliwych powszechna. Za to wiedza o ptakach - niestety w większości przypadków powierzchowna. Stąd pomysł na tę książkę. Jej cel stanowi przybliżenie polującym świata ptaków, tym bardziej że oni już w nim przebywają, więc czasem wystar­czy tylko nieco uzupełnić i uporządkować ich wiadomości. Za przykład może posłużyć lelek - każdy myśliwy kiedyś go widział, a jeśli do czerwonych, błyszczących w świetle auta oczu dodać historię życia tego gatunku, to ta niekiedy je­dyna wieczorna obserwacja nagle staje się prawdziwym wydarzeniem i to, że dziki nie wyszły, schodzi na drugi plan. Myśliwi mają mnóstwo okazji, aby przypatrywać się ptakom i - pomijając kontakty z upolowanymi osobnikami - gdy zo­staną ukierunkowani, mogą być świadkami licznych prywat­nych scen z życia tej wszechobecnej grupy zwierząt. Z kolei patroszenie, którego większość nemrodów nie lubi, może się stać ciekawą lekcją anatomii oraz kluczem do zrozumienia potrzeb i zwyczajów poszczególnych gatunków.

Zwykły podręcznik ornitologii, w którym omawia się powiązania systematyczne, dialekty śpiewu i niuanse za­chowań, okazuje się dla polującego (a także dla wielu po­czątkujących ornitologów) niezbyt przystępny. Za to pod­ręcznik ornitologii przeznaczony dla myśliwych (kto go przeczyta, ten się przekona, że nie tylko dla nich) to skarb­nica praktycznej wiedzy pozwalającej na lepsze zrozumie­nie ptaków żyjących obok nas, poznanie ich liczebności, trendów populacyjnych, potrzeb ochrony oraz aktualnych zagrożeń. Chodzi więc nie o wskazówki, jak efektywniej polować na ptaki, ale o to, by lepiej rozumieć ich życie i potrzeby, zgodnie z zasadą, że polubić i szanować moż­na tylko coś, co się poznało.

Na rynku jeszcze nie było książki zawierającej tak wiele cennych informacji o ptakach! Publikacja została podzielona na dwie części. W pierwszej zebrano przydatne wiadomości ogólne o ptakach – przepisach prawnych ich dotyczących, anatomii i fizjologii, chorobach, a także zasadach udzielania im pomocy. Druga zaś stanowi szczegółowy opis 42 gatunków (w tym siedmiu łownych). Do niewątpliwych atutów „Ornitologii…” należą: logicznie uporządkowany tekst napisany w interesujący sposób, podpowiedzi, jak odróżniać od siebie podobne gatunki, ramki z ciekawostkami, zdjęcia i rysunki szczegółowo obrazujące dane zagadnienie oraz malownicze fotografie ptaków.

Spis treści

CZĘŚĆ PIERWSZA

Wybrane przepisy prawne dotyczące  ptaków w Polsce

Status poszczególnych gatunków ptaków

Sieć Natura 2000, dyrektywa ptasia  oraz dyrektywa siedliskowa

Wpływ myśliwych na środowisko  oraz przykłady ich wspólnych inicjatyw  z organizacjami ornitologicznymi

Prawo

Obserwacje w łowisku – zgłaszanie zaobrączkowanych ptaków

Wpływ myśliwych na środowisko

Praktyczna ochrona ptaków – wybrane zagadnienia

Rehabilitacja i pierwsza pomoc

Wiadomości wstępne

Pomoc dzikim ptakom

Bezpieczeństwo w postępowaniu z ptakami

Nieco anatomii i fizjologii

Topografia

Anatomia 

Układ nerwowy. Zmysły

Układ rozrodczy i rozmnażanie

Wybrane choroby dzikich ptaków

Choroby bakteryjne

Choroby wirusowe

Choroby pasożytnicze

Choroby grzybicze

Inne przyczyny śmiertelności

Organizacje

CZĘŚĆ DRUGA

KACZKOWATE

Gęsi

Łabędź niemy; Łabędź krzykliwy; Gęgawa; Gęś zbożowa; Gęś białoczelna; Gęś mała; Gęś krótkodzioba; Bernikla kanadyjska; Bernikla rdzawoszyja; Bernikla białolica; Bernikla obrożna

Sterniczki

Sterniczka jamajska; Kaczki pływające; Krzyżówka; Rożeniec; Cyraneczka; Cyranka; Płaskonos; Krakwa; Świstun; Mandarynka i karolinka;

Kaczki nurkujące

Hełmiatka; Głowienka; Podgorzałka; Ogorzałka; Czernica; Gągoł; Uhla; Markaczka; Lodówka; Nurogęś; Szlachar; Inne kaczki; Ohar; Gęsiówka egipska

KORMORANY

Kormoran

CZAPLOWATE

Bąk; Bączek; Czapla biała; Czapla siwa; Ślepowron

BOCIANY

Bocian czarny; Bocian biały