Orzech włoski

Orzech włoski zajmuje poczesne miejsce w historii polskiego sa­downictwa. To piękne drzewo, pochodzące z rejonów południowo-wschodnich Europy, Kaukazu, Azji Mniejszej i Chin, od wieków zadomowiło się w naszym kraju. Jak wskazuje nazwa Juglans regla - orzech królewski, długo był uważany za najszlachetniejszy wśród drzew owocowych.

Zakładaniu sadu orzecha włoskiego sprzyjają niskie koszty, ze względu na mniejszą liczbę drzew na 1 ha niż innych gatunków. Nie ma też potrzeby stawiania rusztowań, a nawet odgradzania sadu, je­śli nie zachodzi obawa kradzieży drzewek, owoców i szkód wyrządza­nych przez zwierzynę. Niskie są także koszty jego prowadzenia, w po­równaniu z innymi uprawami sadowniczymi.

Nie ma potrzeby wykonywania w sezonie kilkunastu oprysków przeciw chorobom i szkodnikom, ponieważ nie występują one masowo na orzechu włoskim. W prowadzeniu sadu orzechowego nie trzeba też dokonywać drogich inwestycji towarzyszących, na przykład budowy dużej chłodni czy przechowalni na owoce, zakupu opryskiwaczy (przy­najmniej w pierwszych latach sadu), większej liczby środków transportu i innych maszyn i narzędzi, a także wielu opakowań na owoce.

Jako inwestycja wystarczy zaadaptowanie budynku gospodar­czego lub wiaty do dosuszania orzechów po zbiorze. Nie ma także konieczności sprzedaży orzechów zaraz po zbiorze, jak w przypad­ku owoców miękkich. Orzechy można przetrzymać bez większych ubytków przez kilka miesięcy, zapewniając im wymaganą tempera­turę i wilgotność, a w odpowiednich warunkach, w chłodni, ponad rok bez większych ubytków.

Zakładanie większych sadów orzechowych z wartościowych od­mian i typów orzecha włoskiego może być nie mniej opłacalne, niż uprawianie innych gatunków drzew i krzewów owocowych. Ponad­to, ze względu na niewielką liczbę wymaganych zabiegów ochrony przed szkodnikami i chorobami, a także małą pracochłonność przy formowaniu i prowadzeniu drzew, sady orzechowe mogą z dużym powodzeniem zakładać początkujący sadownicy, a wiedzę swą uzu­pełniać w miarę wzrostu sadu. Mogą o tym świadczyć zupełnie do­bre plony orzechów włoskich rosnących przy zabudowaniach wiej­skich, gdzie nie są wykonywane żadne zabiegi pielęgnacyjne. Pamię­tać jednak należy, że sprawa ta może wyglądać zupełnie inaczej w sa­dach orzechowych zwartych o dużych powierzchniach, gdzie nasta­wiamy się na zysk z produkcji orzechów. W takich sadach zachodzi potrzeba uprawy gleby, nawożenia, czasem ochrony przed choroba­mi i szkodnikami i wykonywania innych zabiegów pielęgnacyjnych. Na bieżąco trzeba obserwować wzrost i plonowanie drzew, a zauwa­żone nieprawidłowości eliminować. Dlatego tym zagadnieniom po­święcono w książce więcej uwagi.

Spis treści

Wstęp 7

Wiadomości ogólne  10

Systematyka, klasyfikacja botaniczna i pomologiczna  14

Znaczenie gospodarcze oraz właściwości lecznicze orzecha włoskiego  21

Produkcja orzechów włoskich na świecie i w Polsce  26

Charakterystyka drzew orzecha włoskiego  29

Cechy morfologiczne  29

Właściwości biologiczne  36

Odmiany i typy orzecha włoskiego  46

Odmiany podstawowe z doboru  46

Albi 46, Dodo 47, Resovia 48, Silesia 49, Targo 49, Tryumf 50

Odmiany i typy spoza doboru   51

Oekeiwitzer 51, K-48 51, Kurów 25   52, P-1/19 52, P-2/3 52, P-25/4 53, R-XIII-4 53,1-6/33 53,1-7/2 53, Siewka z Lipowej 54, Jacek Sandomierski 54

Odmiany uprawiane w innych krajach  55

Apollo 55, Bohumil 55, Jupiter 56, Lake 56, Magdon 57, Mars 57, Saturn 58, Seiferdorfsky 58, Sychrov 59, Vilem 59 Ashworth 60, Broadview 60, Colby 60, Fickes 60, Hansen 60, Hełmie 61, Lakę 61, McKinster 61, Metcalf 61,Seedling 61, Somers 61 Hodowla nowych odmian  62

Drzewa karłowe orzecha włoskiego  63

Rozmnażanie  65

Rozmnażanie generatywne  65

Rozmnażanie wegetatywne  68

Zakładanie sadu orzechowego  75

Wybór stanowiska  75

Warunki klimatyczne  77

Warunki glebowe  78

Przygotowanie gleby  84

Nawożenie organiczne  88

Wapnowanie  89

Nawożenie mineralne  90

Materiał szkółkarski  93

Termin sadzenia drzewek  95

Technika sadzenia  98

Odległości sadzenia 100

Zakładanie sadu orzechowego z wysiewu orzechów na miejsca stałe  106

Dokumentacja projektowo-kosztorysowa wymagana przy zakładaniu sadu orzechowego 107

Formowanie i prześwietlanie drzew  109

Cięcie po posadzeniu drzewek 09

Cięcie formujące  110

Cięcie drzew starszych  112

Cięcie drzew uszkodzonych przez mróz  114

Cięcie i formowanie korony metodą czeską  115

Uprawa i utrzymywanie gleby w sadzie  117

Uprawa gleby w młodym sadzie  117

Uprawa gleby w sadzie owocującym  120

Inne systemy uprawy gleby  122

Podlewanie młodego sadu  123

Herbicydy w sadzie orzechowym  125

Nawożenie sadu orzechowego  130

Nawozy mineralne i ich wpływ na wzrost i plonowanie drzew  132

Nawożenie młodego sadu  140

Nawożenie sadu owocującego  142

Mikroelementy, ich wpływ na wzrost i plonowanie drzew  143

Nawożenie dolistne  147

Ochrona przed chorobami i szkodnikami  149

Choroby  149

Szkodniki  152

Ochrona przed przymrozkami wiosennymi  156

Sposoby ochrony przed przymrozkami  157

Zabiegi pielęgnacyjne prowadzące do regulowania siły wzrostu drzew, przy­spieszenia owocowania i zwiększenia plonów sadu orzechowego  160

Czynniki wpływające na wzrost i owocowanie drzew orzechowych  164

Zbiór, suszenie, przechowywanie, sortowanie i pakowanie orzechów  167

Koszty założenia i prowadzenia sadu orzecha włoskiego oraz opłacalność jego uprawy  174

Wykaz okręgowych stacji chemiczno-rolniczych  180

Literatura  181