Pasieka wędrowna

Od ukazania się pierwszego wydania tej publikacji upłynęło wiele lat. W ciągu tego czasu wiele się zmieniło w sposobie gospodarowania w pasiece. Nadal jednak w książce tej znajdują się tematy ważne i aktualne dla pszczelarzy. Warto więc sięgnąć po tę pozycję, aby zgłębić swoją wiedzę i lepiej zrozumieć pszczoły - owady niezwykłe, funkcjonujące w idealnie zorganizowanym społeczeństwie i nieustannie intrygujące człowieka swoim zachowaniem.

Nowoczesne metody prowadzenia gospodarki rolnej i leśnej stawiają pszczelarstwo w coraz trudniejszej sytuacji. W ostatnich latach obserwuje się znaczne zmniejszenie powierzchni lasów, które nie tak dawno były głównym źródłem pożytków, a monokultury leśne często nie mają podszycia - krzewów i runa - podstawowych dostarczycieli nektaru. Oczyszczanie zboża siewnego oraz stosowanie zabiegów chemicznych powodują, że łany zbóż pozbawione są miododajnych chwastów, przy czym środki chemiczne bywają przyczyną zatruć, szczególnie gdy są niewłaściwie używane.

Specjalizacja w uprawie roślin i nasadzeń leśnych powoduje zasadnicze zmiany w występowaniu pożytków. Obecnie nie ma prawie żadnej ciągłości kwitnienia roślin - jest ono skoncentrowane przede wszystkim w okresie wiosennym, i to przez niewiele dni. Po zakończeniu kwitnienia obserwuje się zwykle okresy całkiem bezpożytkowe, które przy gospodarce nieumiejętnej i nie dostosowanej do warunków mogą prowadzić do głodu w pasiekach. W związku z tym coraz większa liczba pszczelarzy zniechęca się do prowadzenia pasiek, coraz mniej jest pni pszczelich, a zatem mniej miodu i innych produktów pasiecznych jest dostarczanych na rynek.

Ten stan powoduje to, że w Polsce są tereny pozbawione pszczół, mimo że na tych obszarach stosuje się masowe wysiewy roślin wymagających zapylenia. Nie zawsze daje się na nich postawić pasiekę stacjonarną. Jednak na okres kwitnienia można dotrzeć z pszczołami, przywożąc pasiekę i ustawiając ją w pobliżu uprawy; pozwala to poważnie zwiększyć plony dzięki zapyleniu roślin uprawnych przez pszczoły i zebrać niewykorzystany nektar oraz pyłek. Jest to zatem pole do popisu dla pszczelarzy prowadzących pasieki wędrowne. To też stało się impulsem do napisania książki i przekazania w niej Kolegom-pszczelarzom własnych wieloletnich doświadczeń i przemyśleń.

Spis treści

I. Organizacja pasiek

Rodzaje pasiek; Pasieki wędrowne; Kooperacja w pszczelarstwie; Organizacja pracy w pasiekach

II. Pszczoły w gospodarce narodowej

Pszczoły jako producenci; Wpływ pszczół na zwiększenie plonów; Pasieki wędrowne w gospodarce narodowej; Korzyści pszczelarskie z wędrówek; Trudności związane z wędrówkami

III. Pożytki dla gospodarki wędrownej

Pożytki nektarowe; Pożytki spadziowe; Pożytki pyłkowe; Pożytki propolisowe

IV. Pszczoły w pasiece wędrownej

Podgatunki pszczół; Matki pszczele

V. Niektóre problemy gospodarki wędrownej

Gospodarka jednorodzinna; Gospodarka kompleksowa; Wymiana matek; System gospodarki dwuletniej; Praca w pasiece zakażonej warrozą; Prace w pasiece w okresie przedzimowym; Okres rozwoju pszczół; Okres pożytkowy; Podkarmianie i dokarmianie pszczół w pasiece wędrownej; Zapewnienie dostatecznej ilości pyłku; Zapewnienie wody; Leki i środki chemiczne w pasiece wędrownej

VI. Ule w pasiece wędrownej

Budowa ula; Materiał na ule; Materiały ocieplające; Wyposażenie ula; Analiza przydatności uli do wędrówek

VII. Pawilony i pracownie wędrowne

Duże pawilony wędrowne; Małe pawilony wędrowne; Pawilony wędrowne a przepisy drogowe; Platformy pszczelarskie; Palety pszczelarskie; Kontenery pszczelarskie; Pracownia pasieczna rozbieralna; Pracownia w przyczepie; Namiot pszczelarski

VIII. Przygotowanie do wędrówek

Zbieranie informacji; Wybór terenów na wędrówki; Ekonomika wykorzystania pożytków; Wybór miejsca na pasieczysko; Rozplanowanie wędrownego pasieczyska; Umowa; Porozumienie z Polskim Związkiem Pszczelarskim; Zgłoszenie pasieki; Świadectwo zdrowia; Ubezpieczenie pasieki

IX. Przygotowanie pasieki do wywozu i przewozu

Terminy przewozu pasieki; Przegląd uli przed wywozem; Przygotowanie sprzętu i ubrań roboczych; Rodzaje pojazdów do przewozu uli; Przewóz uli z zamkniętymi wylotkami; Przewóz uli z otwartymi wylotkami; Przewóz pawilonów wędrownych; Przewóz pszczół na bliskie odległości

X. Pasieka na pożytkach

Obserwacja zachowania się pszczół; Obserwacje na pastwisku pszczelim; Sprawdzanie gniazd; Pasieka na pożytkach spadziowych   

XI. Zatrucia pszczół w czasie wędrówek

Pszczoły a środki chemiczne; Zapobieganie zatruciom pszczół; Zabezpieczanie dowodów zatrucia pszczół; Dochodzenie odszkodowania

XII. Miodobranie na wędrówkach

Miejsce miodobrania; Ubrania robocze do miodobrania; Przygotowanie pasieki do miodobrania; Organizacja pracy na pasieczysku; Organizacja pracy w pracowni

XIII. Pozyskiwanie innych produktów pasiecznych

Pozyskiwanie pyłku; Pozyskiwanie propolisu; Pozyskiwanie mleczka pszczelego

XIV. Księgi i notatki pasieczne

Książka pasieczna; Uproszczone notatki; Raporty pasieczne; Księgi i ewidencja

XV. Planowanie i koszty

Wyposażenie pasieki; Plan prac pasiecznych; Plan hodowlany; Zaopatrzenie materiałowe; Koszty prowadzenia pasieki

XVI. Rola związków pszczelarskich w organizowaniu wędrówek

Literatura