Pieczarka uprawa intensywna

W latach lat 2010-2012 produkcja pieczarki w Polsce ustabilizowała się i wynosi 265-275 tyś. t rocznie. Polska jest największym producentem pieczarki w Europie i największym eksporterem pieczarki na świecie. Polskie pieczarkarstwo upodobniło się do pieczarkarstwa holenderskiego i w obu krajach ma charakter farmerski funkcjonujący w systemie satelitarnym, wykorzystując te same technologie produkcji. Branża osiągnęła swój okres dojrzały. Dalszy rozwój to głównie koncentracja zbytu produkcji oraz towarzyszące jej stosunkowo niewielkie inwestycje w całej branży. Większość pieczarkarni znajduje się w Polsce Wschodniej, gdzie obecnie nie ma równowagi między produkcją pieczarki a produkcją podłoża. Tam także znajdują się duże pieczarkarnie, które będą dążyły do zamknięcia cyklu produkcyjnego w jednym przedsiębiorstwie. Niezaprzeczalną szansą rozwojową powinny być innowacje - nowe technologie produkcji. Czy będą one rozwijane i wdrażane, to pokaże przyszłość.

Od czasu wydania pierwszego poradnika Pieczarka. Uprawa intensywna nastąpiła istotna zmiana w technologii produkcji pieczarki. Dominuje produkcja na podłożu fazy III, mająca charakter intensywny. Najlepsi producenci osiągają średni plon na poziomie 32 kg/m2 pieczarek na rynek świeży. Jednocześnie wielu producentów nie uzyskuje takich wyników. Stwarza to doskonałą sytuację do przedstawienia intensywnej technologii produkcji pieczarki stosowanej w Polsce, która pozwala na osiąganie tak spektakularnych wyników produkcyjnych.

Przy obecnym poziomie wiedzy, wyposażenia i dostępności surowców zbierane plony są prawie najwyższe z możliwych do uzyskania. Jednak powinniśmy mieć świadomość, że to nie koniec rozwoju technologii produkcji pieczarek. Pojawiają się nowe technologie uprawy, które pozwolą na osiąganie plonów wynoszących 40 kg/m2 i więcej w trzech rzutach lub też znacznie większe wykorzystanie podłoża dochodzące do 60%. Osiąganie wyników na tych poziomach wymaga jeszcze kilku lat badań, testów i wdrożeń. Nowa technologia oparta będzie o sterowany proces odżywiania pieczarki i automatyzację nadzoru nad stwarzaniem optymalnych warunków do osiągania dużych plonów.

Jednak to każdy producent sam ostatecznie opracowuje własną technologię, uwzględniając dostępne surowce, posiadane wyposażenie oraz umiejętności. Sukces zależy w bardzo dużym stopniu od osób prowadzących uprawę, od takich ich cech, jak zdolność obserwacji i wyciągania z nich wniosków, a także podejmowania w oparciu o nie trafnych decyzji, sumienności, obowiązkowości oraz zrozumienia zachowań pieczarki w czasie cyklu uprawowego.

Formuła opracowania sprowadzająca się do „zrozum i zrób", została dobrze przyjęta przez Czytelników i dlatego nowe wydanie zostało uzupełnione i poprawione bez zmiany formy przekazu.

Nikodem Sakson

Spis treści

Wstęp  9

1. Ekonomiczne aspekty produkcji pieczarek 11

2. Producent pieczarek jako przedsiębiorca 14

3. Produkcja pieczarek to produkcja żywności 16

4. Co warto wiedzieć o pieczarce i jej intensywnej produkcji 19

5. Wyposażenie pieczarkarni 26

5.1. Wymagania konstrukcyjne nowoczesnych pieczarkarni 26

5.2. Kontrola mikroklimatu 30

Z komputerem do HACCP (tekst sponsorowany firmy LABEL) 32

Dlaczego „komputer"?  32

Jak działa klimatyzacja? 32

Monitoring w transporcie? 35

Dlaczego urządzenia krajowe? 36

5.3. Wyposażenie do prowadzenia uprawy i zbioru pieczarek 37

5.4. Maszyny i urządzenia do mechanicznego załadunku podłoża i okrywy 42

6. Surowce do produkcji 48

6.1. Grzybnia 48

6.1.1. Grupy ras heterozyjnych pieczarki 48

6.1.2. Zasady doboru ras grzybni 50

6.2. Podłoże i jego produkcja w Polsce 51

6.2.1. Produkcja podłoża 51

6.2.2. Podłoże 56

6.3. Dodatki 60

6.4. Okrywa 62

6.4.1. W produkcji pieczarek na rynek świeży 62

6.4.2. W produkcji pieczarek na surowiec dla przemysłu przetwórczego 64

6.4.3. Samodzielne wykonanie okrywy 65

6.4.4. Okrywy z zakupu65

6.5. Kaking i grzybnia do okrywy 68

6.5.1. Zalety i ograniczenia przy stosowaniu kakingu 68

7. Jakość pieczarek na rynek świeży i dla przetwórstwa71

7.1. Czynniki decydujące o uzyskaniu oczekiwanych efektów jakościowych 72

7.2. Uregulowania dotyczące jakości pieczarek  73

7.2.1. Norma dla pieczarek uprawnych Agaricus kod KN 0709 51 00 73

8. Programowanie uprawy 81

9. Przebieg uprawy 83

9.1. Prowadzenie kart technologicznych 83

9.2. Nakładanie podłoża i postępowanie do momentu nałożenia okrywy 83

9.2.1. Podłoże fazy II w kostkach nakładane ręcznie 83

9.2.2. Podłoże fazy II nakładane mechanicznie 91

9.2.3. Podłoże fazy III w kostkach nakładane ręcznie 92

9.2.4. Podłoże fazy III nakładane mechanicznie  94

9.3. Przerastanie okrywy 95

9.3.1. Sposoby przerastania okrywy 95

9.3.2. Nakładanie i przerastanie okrywy z kakingiem 95

Podlewanie okrywy bez wprowadzania wody do podłoża 104

Podlewanie z wprowadzaniem wody do podłoża 105

Sposoby wlewania wody do podłoża 106

9.3.3. Nakładanie i przerastanie okrywy bez kakingu 108

9.4. Dodatkowe zabiegi pozwalające na utrzymanie schematu uprawy - mulczowanie i powierzchniowe stosowanie grzybni do okrywy 115

9.5. Regulowanie liczby i tempa wiązania zawiązków (szok) pieczarki ras heterozyjnych 115

9.5.1. Ocena tempa pojawiania się grzybni, ustalenie rodzaju szoku i momentu jego rozpoczęcia 115

9.5.2. Szok łagodny 120

9.5.3. Szok gwałtowny 125

9.5.4. Szok w uprawie pieczarek dla przetwórstwa 126

9.6. Wzrost owocników129

9.6.1. Wzrost zawiązków 129

9.6.2. Zasady utrzymania mikroklimatu w hali uprawowej w okresie owocowania i zbioru136

9.6.3. Podlewanie 139

Podlewanie owocników140

Podlewanie kolejnych rzutów 142

9.7. Prowadzenie poszczególnych rzutów 145

9.7.1. Prowadzenie pierwszego rzutu 145

9.7.2. Prowadzenie drugiego rzutu 146

9.7.3. Prowadzenie trzeciego rzutu 149

9.7.4. Prowadzenie rzutu czwartego i pozostałych 150

10. Analiza pojawiających się problemów uprawowych 151

11. Zbiór i przygotowanie do sprzedaży            155

11.1. Zbiór selektywny  156

11.2. Zbiór selektywny uproszczony 157

12. Ocena uzyskanych wyników 166

13. Podstawowe choroby i szkodniki oraz ich związek z warunkami uprawy 168

13.1. Zasady higieny 169

13.2. Choroby   170

13.2.1. Choroby grzybowe występujące w podłożu 171

Gipsówka brunatna 171

Gipsówka biała172

Gipsówka różowa 172

Czernidlaki 173

Fałszywa trufla  173

Zielone pleśnie173

Zagnicia podłoża na styku z okrywą 175

Biała zgnilizna 178

Sucha zgnilizna179

Daktylium 181

13.2.2. Choroby bakteryjne 181

Rdzawa i bakteryjna plamistość pieczarek 181

Jamkowatość 182

13.2.3. Choroby wirusowe 182

13.2.4. Inne 183

Mumia  183

Bezblaszkowość 183

Powolny wzrost - utrata wigoru 183

Mufloniastość   183

Deformacje owocników183

Łzawienie pieczarek 184

Overlay184

Stroma 184

Łuskowatość 184

Spękania i czarne nekrozy 184

Pieniste plamy 184

13.3. Szkodniki185

13.3.1. Muchówki 185

13.3.2. Roztocza 186

13.3.3. Nicienie187

13.3.4. Myszy   188

13.4. Zalecenia ochrony pieczarek 188

13.4.1. Mycie 188

13.4.2. Dezynfekcja 189

Dezynfekcja chemiczna189

Problem z posadzką 191

14. Preparaty chemiczne zalecane do ochrony pieczarki 193

14.1. Lista preparatów do dezynfekcji i ich substancji czynnych 193

14.1.1. Preparaty znajdujących się w zaleceniach na rok 2012-2013 193

14.2. Pestycydy dopuszczone do stosowania w uprawie pieczarki 196

14.2.1. Zapobieganie białej i suchej zgniliźnie 196

14.2.2. Po pojawieniu się objawów rdzawej plamistości 196

14.2.3. Muchówki 196

14.2.4. Zwalczanie myszy 196

15. Przygotowanie pieczarkarni do nowej uprawy 197

15.1. Dezynfekcja termiczna 197

15.2. Dezynfekcja chemiczna 198