Pożytki i karmienie pszczół

Niniejsza książka to cykl artykułów opublikowanych po raz pierwszy w „Kalendarzu Pszczelarza z Pasją 2023” i zawiera treści dotyczące wzbogacania bazy pożytkowej oraz różnego rodzaju zagrożeń, np. roślin inwazyjnych lub trujących dla owadów oraz środków ochrony roślin.

Sporo miejsca zajmują wszelkie aspekty związane z żywieniem pszczół, takie jak rodzaje pasz i podkarmiaczek, substytuty pyłku, probiotyki.

Uwzględniono tematy związane z pomyłkami w oznaczaniu odmiany patoki oraz ryzykiem zafałszowania miodu pokarmem lub pozostałościami leków. Wiele można się dowiedzieć również o zdrowiu pszczół w kontekście ich żywienia.

Drodzy Czytelnicy!

Oddaję w Wasze ręce książkę opartą na ósmym wydaniu „Kalendarza Pszczelarza z Pasją"

Bardzo zależało mi, aby ta publikacja z jednej strony wypełniała lukę w dostępnych opracowaniach pszczelarskich, a z drugiej była innowacyjna i odpowiadała nawet na te potrzeby czytelników, których sobie jeszcze nie uświadamiają. Starałam się zwrócić uwagę na istotne kwestie związane z pszczołami, opieką nad nimi, ich żywieniem i dostępnością roślin miodo

i pyłkodajnych.

Niniejsze wydanie poświęciłam pożytkom i karmieniu pszczół. W Polsce przybywa rodzin pszczelich, co generuje między nimi coraz większą konkurencję o zasoby pokarmowe.

Do tego dochodzą anomalie pogodowe wywołane zmianami klimatu. Terminy kwitnięcia gatunków nakładają się na siebie, po czym następuje głód podczas przerw pożytkowych. Wtedy pszczoły trzeba karmić. Bywa, że rośliny zawodzą - jest ciepło, są kwiaty, ale nie nektarują...

W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem wydaje się nasadzanie roślin miododajnych i wzbogacanie nieużytków, a także zagospodarowanie trawników, by były użyteczne i dla pszczół. Tematy te poruszyła doktorka Maria Janicka. Uważajcie jednak na rośliny inwazyjne, które stanowią zagrożenie dla rodzimej różnorodności biologicznej, a nawet dla zdrowia i życia człowieka, a raz wprowadzone do środowiska, są bardzo trudne do wyeliminowania. Mimo że wizja dobrego pożytku jest kusząca, to warto pomyśleć o długofalowych konsekwencjach rozprze-strzeniania tych roślin (do czego przyczynia się również świadome nasadzanie przez pszczelarzy i zapylanie przez owady). Więcej na ten temat znajdziecie w publikacji doktora Artura Pliszki na stronie 14. Bywają też rośliny niebezpieczne dla pszczół, o czym donosi doktorka Anna Gajda w artykule na str. 26. A jeśli już mowa o zdrowiu pszczół, to ta sama autorka przygotowała dziewięć dodatkowych wpisów o tej tematyce, oczywiście nawiązując do pożytków i żywienia podopiecznych. Gwarantuję, że dowiecie się z nich czegoś nowego - np. ile pasożytów Varroa zbieraczki mogą przynieść dziennie z... kwiatów i dlaczego spadź to „kapryśna pani"(i wcale nie chodzi o zawodność tego pożytku). Natomiast w kontekście okazjonalnego pożytku nie sposób nie wspomnieć o nieszablonowym artykule Rafała Szyrszenia pt. „Dlaczego pszczoły zjadły kurczaka?" (tak, naprawdę pszczoły zjadły kurczaka - dobrze przeczytaliście). Jestem pewna, że sam tytuł już Was zaintrygował na tyle, że właśnie sprawdzacie, na której stronie został zamieszczony ten tekst (podpowiem, że na 138.).

Skoro już jesteśmy przy tematach kulinarnych, to zapewne zainteresuje Was informacja, że pszczoły jednak wolą świeży pyłek (patrzcie str. 118.), a także, że nie tylko jego ilość, ale także jakość ma dla nich znaczenie, a konkretnie to proporcje pierwiastków potrzebnych do życia (patrzcie str. 120.). To skróty najnowszych publikacji naukowych, które przygotowała dla Was moja redakcyjna koleżanka Martyna Walerowicz- mistrzyni w tłumaczeniu zawiłych zagadnień w sposób zrozumiały i niezwykle interesujący (sprawdźcie też jej książkę „365 faktów o pszczołach" oraz profil „Fakty biologiczne" na Fb, a jestem pewna, że wpiszecie się na listę jej fanów!).

Często w kontekście diety pszczół mówi się o niedoborach, dlatego popularne są różnego rodzaju dodatki do pasz, jak choćby probiotyki (o nich przeczytacie na str. 96.), ale gdyby tak zapytać robotnice, czy mają czegoś za dużo? Jak to jest np. z pozostałościami metali ciężkich w miodach (patrzcie str. 181.)? Albo z pestycydami (patrzcie str. 210, str. 220. i str. 227.)?

Na pewno zainteresuje Was też temat HMF w pokarmach dla pszczół i jego wpływ na zdrowie owadów. Aby Was nie zniechęcić trudną nazwą, szybko wyjaśnię, że jest to organiczny związek chemiczny, który pojawia się w wyniku rozkładu cukrów prostych, a reakcja ta zachodzi w sprzyjających warunkach, np. przy nadmiernym ogrzewaniu. Sporo się mówi o jego szkodliwym wpływie na pszczoły, więc warto się dowiedzieć, jaki poziom HMF jest dla nich bezpieczny. Ten temat świetnie opracował duet doktorka Agata Nicewicz i magister Łukasz Nicewicz (patrzcie str. 189.).

Miody mogą też zawierać różnego rodzaju zaprószenia, np. pyłek roślin wiatropylnych czy jad pszczeli (patrzcie str. 173.), a na podstawie analizy pyłkowej możemy nawet odkryć, że... dana odmiana miodu została źle określona (patrzcie str. 156. oraz 166.).

Jakie jeszcze faux pas grozi przy pozyskiwaniu miodu? Można na przykład nieświadomie zafałszować go pokarmem dla pszczół. Jeśli zastanawiacie się, jak mogło do tego dojść, to przeczytajcie artykuł Sławomira Trzybińskiego na str. 86.

W Kalendarzu nie brakuje też treści bezpośrednio ułatwiających pracę w pasiece, takich tak przegląd dostępnych na rynku podkarmiaczek (str. 110.) oraz pasz (str. 69.).

I na koniec wisienka na cieście1: artykuł Jakuba Jarońskiego porównujący cukier, inwert i miód nektarowy (patrzcie str. 75.). Pszczelarze nieustannie dyskutują, na czym lepiej zimować pszczoły. Jakub zrobił bardzo dobry przegląd badań i - co ważne - podszedł do tego tematu obiektywnie, za co bardzo mu dziękuję.

Podziękowania składam również wszystkim autorom, zwłaszcza tym, od których opracowanie zaproponowanych przeze mnie tematów wymagało sporo czasu i wysiłku. Dziękuję konsultantom, którzy cierpliwie i rzetelnie odpowiadali na każde moje pytanie oraz wspomnianej już Martynie Walerowicz, która mocno wspierała proces wydawniczy tego Kalendarza i czuwała nad jego wysoką wartością merytoryczną.

Przyjemnej lektury!

Teresa Kobiałka

PS Zobaczcie na koniec Kalendarza - są tam: tabelka z kolorami obnóży; informacje, jak przygotować syrop cukrowy w różnych stężeniach; spis roślin wartych wysiania dla pszczół (z podanymi normami wysiewu); aktualna lista leków dopuszczonych do zwalczania Varroa destructor; wymiary ramek i węzy, pierwsza pomoc przy użądleniu i wiele innych.

Wstęp            

Inwazyjne i potencjalnie inwazyjne rośliny miododajne obcego pochodzenia w Polsce - porady dla pszczelarzy

Śmiertelny pożytek, czyli rośliny szkodzące pszczołom

Spadź to kapryśna pani

Wzbogacanie nieużytków, przekształcanie nieużytków w tereny wartościowe pszczelarsko

Wypełnianie luk pożytkowych: lato, późne lato, jesień

Rośliny zamiast trawnika

Jak obliczana jest wydajność pyłkowa i miodowa?

Czy leki stosowane w pasiekach mogą przyczynić się do obniżenia wydajności miodowej?

Od przybytku głowa nie boli? Przepszczelenie a choroby pszczół

Co się dzieje, kiedy pszczoły mają „urlop"?

Z poradnika młodego zielarza

Karmienie kiedyś i dziś

Pokarmy dla pszczół

Co lepsze dla pszczół: cukier, inwert czy miód nektarowy?

Jak karmić, aby nie zafałszować miodu?

Co z pokarmem „w spadku" po osypanych rodzinach? Czy można go bezpiecznie podać innym pszczołom?

Preparaty probiotyczne dla pszczoły miodnej

Pszczoła jak człowiek i napić się musi             

Pszczoły na gnoju

Podkarmiaczki - przegląd dostępnych rozwiązań

A jednak wolą świeży!

Proporcje też są ważne! O stechiometrii w diecie pszczół

Substytuty pyłku

Dlaczego pszczoły zjadły kurczaka!

Pasza dla pszczoła przepisy prawne - zagadnienia wybrane

Czy jesteś pewien, że dobrze nazwałeś swój miód?

Nic dwa razy się nie zdarza... błędy w oznakowaniu odmiany miodu

Zaprószenia w miodzie

Zawartość metali ciężkich w miodzie

HMF obecny w pokarmach dla pszczół i jego wpływ na zdrowie tych owadów

Wpływ zafałszowań węzy na jakość miodu i funkcjonowanie rodziny pszczelej

Zmiana wystroju co roku? O wymianie plastrów na węzę

Pozostałości substancji farmakologicznie czynnych w miodach pozyskiwanych w polskich pasiekach

Środki ochrony roślin problemem dla pszczół i pszczelarzy

Prawdziwa historia o pestycydach

Kiedy rolnik może opryskiwać uprawy?

Kolory obnóży

10 roślin miododajnych, które warto siać dla pszczół