Prawo ochrony środowiska w procesie inwestycyjno-budowlanym

Zachowanie wymogów związanych z ochroną środowiska to coraz ważniejszy element procesu inwestycyjnego. Skomplikowane przepisy normujące tę dziedzinę oraz różna praktyka ich stosowania przez organy administracji i sądy powodują trudności w realizacji inwestycji.

Walorem książki jest w tym kontekście połączenie wątków teoretycznych z zagadnieniami występującymi w praktyce. Każda część została przygotowana z wykorzystaniem dorobku doktryny prawa ochrony środowiska oraz istotnych orzeczeń sądów administracyjnych. Pozwoliło to na przedstawienie w jak najszerszym zakresie problemów praktycznych występujących w indywidualnych stanach faktycznych.

W publikacji zostały omówione m.in. takie zagadnienia, jak:

• informacje o środowisku,
• ocena oddziaływania na środowisko,
• planowanie przestrzenne,
• ochrona: wód, gruntów rolnych i leśnych, powietrza i przyrody,
• hałas i pola elektromagnetyczne,
• pozwolenia emisyjne,
• obszar ograniczonego użytkowania,
• opłaty za korzystanie ze środowiska,
• odpowiedzialność w prawie ochrony środowiska.

Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla osób i podmiotów uczestniczących w procesach inwestycyjnych - zarówno inwestorów, jak i urzędników. Praktyczne rozwiązania pojawiających się problemów prawnych będą również pomocne sędziom, adwokatom i radcom prawnym uczestniczącym w postępowaniach sądowych. Monografia może też stanowić materiał dydaktyczny dla studentów kierunków prawa, administracji i ochrony środowiska.

Spis treści

Wykaz skrótów | str. 11

Wstęp | str. 15

Rozdział 1
Podstawowe pojęcia i zasady ochrony środowiska | str. 17
1.1. Realizacja zasad prewencji, przezorności i zanieczyszczający płaci w procesie inwestycyjnym | str. 17
1.2. Powszechne a zwykłe korzystanie ze środowiska - znaczenie dla procesu inwestycyjnego | str. 20
1.3. Zakres pojęcia "podmiot korzystający ze środowiska" | str. 22
1.4. Instalacja i zakład jako przedmiot obowiązków związanych z ochroną środowiska | str. 25
1.5. Zasady ochrony środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji ochrony środowiska | str. 28

Rozdział 2
Informacje o środowisku | str. 32
2.1. Informacja o środowisku a informacja publiczna | str. 32
2.2. Kiedy i w jakiej formie należy odmówić udostępnienia dokumentów zawierających informacje o środowisku? | str. 35
2.3. Dostęp do danych o środowisku dotyczących informacji przestrzennych | str. 38

Rozdział 3
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko | str. 42
3.1. Udostępnianie dokumentów dotyczących oceny strategicznej i przedsięwzięć podczas oceny oddziaływania na środowisko | str. 42
3.2. Jak prawidłowo zapewnić udział społeczeństwa podczas oceny oddziaływania na środowisko? | str. 45
3.3. Problemy proceduralne w postępowaniu dotyczącym wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach | str. 49
3.4. Ustalanie stron w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach | str. 52
3.5. Jak prawidłowo doręczyć decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach w trybie art. 49 k.p.a.? | str. 56
3.6. Ponowne przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko | str. 59
3.7. Transgraniczna ocena oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia planowanego do realizacji na terenie Polski | str. 62

Rozdział 4
Planowanie przestrzenne | str. 66
4.1. Znaczenie opracowania ekofizjograficznego i procedura jego sporządzania ..... 66
4.2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - zakres ustaleń związanych z ochroną środowiska | str. 69
4.3. Zakres ustaleń w zakresie ochrony środowiska w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego | str. 71
4.4. Znaczenie rysunku planu miejscowego dla ustaleń w zakresie ochrony środowiska | str. 76
4.5. Uwzględnianie form ochrony przyrody w treści studium uwarunkowań i planu miejscowego | str. 80
4.6. Uwzględnianie ograniczeń związanych z ochroną przed powodzią przy tworzeniu studium uwarunkowań i planów miejscowych | str. 83
4.7. Przypisywanie terenów do dopuszczalnych poziomów hałasu w planie miejscowym | str. 87
4.8. Wyznaczanie w studium uwarunkowań i planie miejscowym lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii | str. 89
4.9. Dopuszczalność wprowadzania ograniczeń w zagospodarowaniu terenu w planie miejscowym - z uwagi na ochronę środowiska | str. 92
4.10. Dopuszczalność wprowadzania do tekstu planu miejscowego obowiązków proceduralnych w zakresie ochrony środowiska | str. 96
4.11. Uzgadnianie i opiniowanie studium uwarunkowań i planu miejscowego w zakresie wymogów ochrony środowiska | str. 99
4.12. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko dla studium uwarunkowań i planu miejscowego - etap do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko | str. 102
4.13. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko dla studium uwarunkowań i planu miejscowego - etap po sporządzeniu prognozy oddziaływania na środowisko oraz udział społeczeństwa | str. 108
4.14. Możliwość kwestionowania studium uwarunkowań i planu miejscowego z uwagi na ochronę środowiska | str. 111

Rozdział 5 | str. Proces inwestycyjno-budowlany | str. 115
5.1. Ochrona środowiska a decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego | str. 115
5.2. Decyzja o warunkach zabudowy a ochrona środowiska | str. 118
5.3. Lokalizacja urządzeń wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych wobec wymogu "dobrego sąsiedztwa" | str. 122
5.4. Proceduralne uwarunkowania ochrony środowiska przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu | str. 124
5.5. Ochrona środowiska w procesie budowlanym | str. 127

Rozdział 6
Ochrona wód | str. 135
6.1. Procedura wydawania pozwolenia wodnoprawnego | str. 135
6.2. Procedura wydawania pozwoleń wodnoprawnych - ustalanie stron postępowania | str. 138
6.3. Procedura uzyskiwania pozwolenia wodnoprawnego - operat wodnoprawny | str. 141
6.4. Ochrona ujęć wody i zbiorników wód śródlądowych | str. 144
6.5. Ograniczenia w inwestowaniu wynikające z ochrony przeciwpowodziowej | str. 147
6.6. Ocena oddziaływania na środowisko a ochrona wód | str. 151

Rozdział 7
Ochrona gruntów rolnych i leśnych | str. 154
7.1. Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne | str. 154
7.2. Dopuszczalne inwestowanie na gruntach rolnych i leśnych bez zmiany przeznaczenia | str. 158
7.3. Wyłączanie gruntów z produkcji rolniczej i leśnej | str. 162
7.4. Plany gospodarowania na gruntach położonych w obszarach ograniczonego użytkowania | str. 166
7.5. Obowiązek okresowego badania poziomu skażenia gleb i roślin w obszarach ograniczonego użytkowania oraz na gruntach zdewastowanych i zdegradowanych | str. 169

Rozdział 8
Ochrona powietrza | str. 172
8.1. Ochrona powietrza - informacje wprowadzające o instrumentach prawnych | str. 172
8.2. Przesłanki i tryb wydawania decyzji zobowiązującej do wykonywania pomiarów substancji w powietrzu | str. 175
8.3. Program ochrony powietrza | str. 177
8.4. Program ochrony powietrza - aspekty proceduralne | str. 180
8.5. Obowiązek uzyskania pozwolenia emisyjnego na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza | str. 183
8.6. Plan działań krótkoterminowych - przygotowanie i skutki | str. 185

Rozdział 9
Ochrona przyrody | str. 189
9.1. Obszarowe formy ochrony przyrody - park narodowy i rezerwat przyrody | str. 18
9.2. Ograniczenia związane z utworzeniem parku krajobrazowego i obszaru chronionego krajobrazu | str. 193
9.3. Znaczenie otuliny form ochrony przyrody i planów ochrony dla działalności inwestycyjnej | str. 198
9.4. Indywidualne formy ochrony przyrody | str. 202
9.5. Ochrona gatunków chronionych w działalności inwestycyjnej | str. 205
9.6. Obowiązek uzyskania zgody na usunięcie drzew i krzewów | str. 208
9.7. Procedura wydawania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów | str. 211
9.8. Opłaty za usunięcie drzew lub krzewów | str. 214
9.9. Kary administracyjne z tytułu zniszczenia zieleni | str. 218
9.10. Odmienne zasady usuwania drzew lub krzewów wynikające ze specustaw | str. 221
9.11. Działalność inwestycyjna na obszarach Natura 2000 - dopuszczalny zakres | str. 223
9.12. Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 | str. 228
9.13. Przesłanki i tryb nałożenia kompensacji przyrodniczej | str. 232

Rozdział 10
Hałas i pola elektromagnetyczne | str. 235
10.1. Ustalanie w trybie art. 115 p.o.ś., czy teren podlega ochronie przed hałasem w braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego | str. 235
10.2. Przesłanki wydania decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu i jej konsekwencje dla inwestora | str. 237
10.3. Uchwalenie programu ochrony środowiska przed hałasem - skutki dla inwestora | str. 241
10.4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi | str. 243

Rozdział 11
Pozwolenia emisyjne | str. 247
11.1. Przesłanki wydania pozwolenia zintegrowanego | str. 247
11.2. Konsekwencje prawne naruszenia warunków pozwolenia zintegrowanego | str. 250
11.3. Konsekwencje prowadzenia instalacji bez wymaganego pozwolenia emisyjnego | str. 253
11.4. Znaczenie standardów emisyjnych dla procesu inwestycyjnego | str. 256
11.5. Wydawanie pozwoleń emisyjnych - zagadnienia proceduralne | str. 259
11.6. Kiedy organ może odmówić wydania pozwolenia emisyjnego? | str. 262
11.7. Ustanawianie zabezpieczenia roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w ustawie o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie | str. 264
11.8. Zgłoszenie organowi ochrony środowiska instalacji, która nie wymaga pozwolenia na emisję | str. 266
11.9. Decyzja w sprawie nałożenia obowiązków prowadzenia pomiarów albo ich przedkładania | str. 269

Rozdział 12
Obszar ograniczonego użytkowania | str. 273
12.1. Tworzenie obszarów ograniczonego użytkowania | str. 273
12.2. Roszczenie wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości związane z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania | str. 276

Rozdział 13
Opłaty za korzystanie ze środowiska | str. 280
13.1. Opłata za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza | str. 280
13.2. Opłata za wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi | str. 284
13.3. Opłata podwyższona za korzystanie ze środowiska | str. 286
13.4. Opłata za pobór wód | str. 290

Rozdział 14
Odpowiedzialność w prawie ochrony środowiska | str. 294
14.1. Ustalenie właściwego reżimu odpowiedzialności za negatywne oddziaływanie na środowisko | str. 294
14.2. Odpowiedzialność za negatywne oddziaływanie na środowisko na podstawie art. 362 p.o.ś. | str. 297
14.3. Ustalanie kręgu stron w postępowaniu o wydanie decyzji naprawczej na podstawie art. 362 p.o.ś. | str. 300
14.4. Odpowiedzialność za negatywne oddziaływanie na środowisko na podstawie art. 363 p.o.ś. | str. 303
14.5. Kiedy organ może nałożyć obowiązek wykonania przeglądu ekologicznego? | str. 306
14.6. Odpowiedzialność urzędnika w przypadku wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa | str. 309
14.7. Odpowiedzialność urzędnika w przypadku niewydania decyzji w ustawowym czasie | str. 313

Bibliografia | str. 317

Orzecznictwo | str. 319