Psy rasowe w Polsce

Pisałam tę książkę, by pokazać, że rasa to nie tylko wygląd, lecz przede wszystkim zestaw określonych predyspozycji psychicznych. Marzy mi się bowiem, by każdy pies – niezależnie od tego, czy rasowy, czy nie – był wybierany świadomie. Żeby trafiał do domu, który już na etapie decyzji o kupnie czy adopcji psa będzie się starał rozpoznać i uwzględnić psie potrzeby; który będzie gotowy, by w razie trudności podjąć pracę lub w inny sposób dostosować się do potrzeb psa.

Dzięki tej książce sporo dowiesz się o psie jako gatunku oraz dobrze poznasz rasy: uświadomisz sobie ich mocne strony, potrzeby i trudności, które mogą się pojawić, gdy potrzeby nie są odpowiednio zaspokajane. Opisałam tu rasy typowe dla Polski – popularne, historycznie stąd się wywodzące oraz te często spotykane, występujące w polskich hodowlach. Niech ta solidna garść wiedzy pomoże ci wybrać odpowiedzialnie.

Wstęp

Pies. To on ze wszystkich udomowionych zwierząt towarzyszy człowiekowi najdłużej. Współczesne badania naukowe dowodzą, że żyjąc wiele tysięcy lat obok siebie, gatunki te w pewien sposób współewoluowały. Psy zyskały szczególne zdolności odczytywania ludzkich zachowań, a ludzie posiedli predyspozycje intuicyjnego czytania pewnych psich reakcji, np. przyczyny szczekania.

Niestety mimo że od tak dawna żyjemy tak blisko siebie, psy często pozostają nierozumiane, a ich zachowania błędnie interpretowane. We współczesnym świecie, choć rozwój nauki pozwala na coraz głębsze rozumienie psiej psychiki i zachowań, to ludzie w dużym stopniu oddalili się od natury. Z jednej strony zauważyć można tendencje do lekceważenia i pomniejszania zwierzęcych zdolności poznawczych i sprowadzania wszystkiego do reakcji instynktownych - z drugiej zaś tendencje do antropomorfizacji (nadawania zwierzętom ludzkich cech), co prowadzi m.in. do stawiania psom wymagań, którym nie są wstanie sprostać. Ani jedno, ani drugie podejście nie jest prawidłowe.

Innym błędem często popełnianym w podejściu do psów jest całkowite lekceważenie lub umniejszanie roli wrodzonego temperamentu czy szerzej - predyspozycji psychicznych związanych z daną rasą i tym, do czego została wyhodowana, jak i indywidualnych cech psychicznych danego osobnika. Nierzadko można usłyszeć zdania takie jak: „Wszystko jest kwestią wychowania" czy „Masz takiego psa, jakiego sobie wychowasz". Jest w tym bardzo dużo prawdy, bo poprzez odpowiednie prowadzenie czy wychowanie można w dużym stopniu kształtować zachowanie psa, pewnych rzeczy nie da się jednak przeskoczyć.

Psy, podobnie jak ludzie, mają różne temperamenty, usposobienia i skłonności. Naukowcy badający zwierzęta nie wahają się mówić o różnych osobowościach czy przynajmniej cechach osobowości nie tylko u psów, ale też innych zwierząt (choć niektórzy ludzcy psychologowie woleliby to pojęcie zarezerwować dla człowieka). Najszersza ostatnio uznawana definicja określa zwierzęcą osobowość jako indywidualne różnice w zachowaniu, które pozostają stałe w czasie i kontekście ekologicznym. Oczywiście zachowanie jest tym, co można zaobserwować i co jest wypadkową wewnętrznych predyspozycji oraz przeszłych doświadczeń i aktualnie działających czynników środowiskowych. Pewne predyspozycje, jak np. tendencje do niezależności lub chęć współpracy z człowiekiem, predyspozycje do podążania za zapachami, aportowania, szczekania, poziom aktywności, związane są z rasą czy typem rasowym, jaki pies reprezentuje, choć jednocześnie w obrębie ras obserwuje się bardzo duże różnice indywidualne. Dlatego właśnie, jeśli myślisz, by wziąć pod swój dach psa rasowego, zwróć uwagę nie tylko na wygląd, ale także na historyczne przeznaczenie i wynikający z niego typowy dla danej rasy temperament. Kierowanie się wyłącznie wyglądem danej rasy czy modą, bez uwzględnienia cech psychicznych i związanych z nimi potrzeb, często skutkuje złym doborem psa do oczekiwań i możliwości danej osoby czy rodziny. W efekcie mamy dwie nieszczęśliwe strony, które się ze sobą męczą. A to może się skończyć np. oddaniem psa.

Wybór psa - niezależnie, czy decydujesz się na zwierzaka rasowego, czy „wieloowocowego” - powinien być decyzją świadomą. Jeśli stawiasz na psa rasowego - zapoznaj się z historyczną użytkowością różnych ras - w tym m.in. pomoże ci ta książka. Jeśli to możliwe, postaraj się również poznać na żywo przynajmniej kilku przedstawicieli danej rasy, wypytaj opiekunów o to, jak się z nimi żyje. Po wyborze danej rasy dowiedz się więcej o rodzicach konkretnego miotu - pomyśl, czy chciałbyś/chciałabyś mieć w domu podobnego psa. Pamiętaj też o indywidualnych różnicach w obrębie miotu - najlepiej nie kierować się wyłącznie omaszczeniem. W dobraniu konkretnego szczenięcia do danej rodziny nieocenioną pomocą może służyć hodowca - on najlepiej zna temperamenty poszczególnych szczeniąt i wie, że np. największy zawadiaka z całego miotu niekoniecznie może być najlepszym wyborem dla rodziny z małymi dziećmi.

Jeśli decydujesz się na adopcję mieszańca czy kundelka, dowiedz się jak najwięcej o tym konkretnym psiaku - jego historii, usposobieniu. Jeśli bierzesz psa ze schroniska czy fundacji, największą pomocą będą wolontariusze czy prowadzący dom tymczasowy, powinni bowiem znać psa i starać się sparować zwierzaka i opiekuna, aby adopcja okazała się udana. Oczywiście są i takie osoby, które gotowe są objąć opieką dowolnego psa, ale wtedy powinny być zdecydowane na dostosowanie się do potrzeb tego konkretnego zwierzaka.

Mimo że niniejsza książka koncentruje się na psach rasowych, przeznaczyłam w niej nieco miejsca dla czworonogów nierasowych, wychodzę bowiem z założenia, że najważniejsze jest świadome podjęcie decyzji.

Z tego samego powodu w opisach ras sporo uwagi poświęcam użytkowości i temperamentowi typowemu dla danej rasy - dzięki temu każdą rasę dobrze poznasz; uświadomisz sobie jej mocne strony, potrzeby i trudności, które mogą się pojawić, gdy potrzeby nie są odpowiednio zaspokajane. Wybrałam do tej książki rasy typowe dla Polski - popularne w naszym kraju, historycznie stąd się wywodzące oraz te często spotykane, występujące w polskich hodowlach.

Mam nadzieję, że to zestawienie i solidna garść wiedzy o psach, którą tu proponuję, pomoże ci w poszukiwaniach i podejmowaniu jak najtrafniejszych dla ciebie decyzji, a więc przyczyni się do psiego i ludzkiego obopólnego zadowolenia i szczęścia. Z tą intencją napisałam tę książkę

Urszula Charytonik

Urszula Charytonik I absolwentka Wydziału Biologii na UW, sędzia kynologiczny eksterieru grupy I FCI (bez owczarków niemieckich), instruktor szkolenia psów, wieloletnia zawodniczka sportów kynologicznych.