Regulacje użytkowania zwierząt

Użytkowanie zwierząt koncentruje się przede wszystkim na pozyskiwaniu produk­tów pochodzenia zwierzęcego, ale może także polegać na czerpaniu innych korzyści. Zwierzęta dostarczają dóbr zarówno o charakterze materialnym, jak i duchowym. Czę­sto są źródłem bogatych doznań estetycznych i mogą wyzwalać wiele pozytywnych emocji. Wzbogacają człowieka wieloma wymiernymi walorami materialnymi o dużym znaczeniu ekonomicznym, gospodarczym i praktycznym. Są ważnym źródłem surow­ców do wytwarzania pożywienia i odzieży. Wykonują pracę i pomagają człowiekowi w pracy, opiekują się ludźmi, towarzyszą im w zdrowiu i chorobie, chronią ludzi i zwierzęta przed innymi drapieżnikami, pilnują domostw i dobytku. Są stróżami i towa­rzyszami zabaw, lekarstwem dla ludzkiej duszy i ciała. Niosą nieocenioną pomoc lu­dziom chorym, samotnym, nieszczęśliwym i pozbawionym nadziei.

Są chowane, hodowane i pozyskiwane ze środowiska naturalnego w celu zaspo­kojenia różnych potrzeb ludzkich. Kategoria zwierząt użytkowych obejmuje różne ga­tunki zwierząt dzikich, udomowianych, utrzymywanych w gospodarstwach rolnych lub odławianych spośród pozostających na wolności w celu osiągnięcia korzyści mate­rialnych i zaspokojenia potrzeb bytowych człowieka. Zwierzęta użytkowe to przede wszystkim szereg gatunków zwierząt gospodarskich - m.in. bydło, konie, owce, świnie, kozy - chowanych w naszym kręgu kulturowym, ale także egzotyczne wielbłądy, osły, lamy oraz gatunki udomowione, jak pies czy kot. Należą do nich również futerkowe -lisy, norki, szynszyle, tchórzofretki, nutrie i króliki, wiele gatunków drobiu - kury, gęsi, kaczki, perlice, a także inne ptaki, m.in. utrzymane wolierowo bażanty. W skład tej gru­py wchodzi zwierzyna łowna, reprezentowana przez gatunki, które są przeważnie przedmiotem polowań i odłowów, ale też wiele gatunków ryb poławianych w związku z uprawianiem rybactwa i rybołówstwa, np. karpie, łososie, pstrągi, dorsze. Do tej gru­py należą także pszczoły, jedwabniki i trzmiele jako owady użytkowe.

Na tle różnych sposobów użytkowania i wykorzystywania zwierząt, a także wobec zróżnicowanych, często skrajnych zachowań ludzi w stosunku do nich ujawnia się cały szereg kwestii natury zarówno etycznej, jak i prawnej. Stosunek ludzi do zwierząt, ich miejsce w hierarchii wartości człowieka przekładają się na praktykę życia codzien­nego ludzi i zwierząt. Rodzi się cały szereg pytań dotyczących m.in. powodów i metod uśmiercania zwierząt. Chodzi nie tylko o kwestie bezpośredniego cierpienia zwierząt użytkowych, doświadczalnych, a także wykorzystywanych dla celów rozrywkowych i sportowych i związaną z tym konieczność humanitarnego obchodzenia się z nimi. Idzie też o odpowiedzialność człowieka za egzystencje całych gatunków, które niekiedy są bezwzględnie wybijane dla doraźnych korzyści ekonomicznych bez zwracania uwagi na konieczność zachowania równowagi biologicznej czy zasobów genetycznych. Tego rodzaju postępowanie skutkuje zarówno w wymiarze doraźnym, jak i perspektywicz­nym, ponieważ następstwa takich zachowań dotykają tak samo współcześnie żyjących, jak i przyszłe pokolenia. Czy człowiek nie wyrządza krzywdy zwierzętom i sobie? Czy wysoka pozycja człowieka w świecie istot żywych, jego niezwykłość i wyjątkowość w biosferze daje mu prawo do traktowania zwierząt jak rzeczy, jako niewrażliwe na ból? Czy usprawiedliwione jest zabijanie zwierząt dla rozrywki, np. na hiszpańskich corridach czy podczas organizowanych w niektórych krajach walk psów, kogutów? To tylko niektóre kwestie związane z użytkowaniem zwierząt.

Pytania te odzwierciedlają problematykę złożoną, dotyczącą sfery zarówno mate­rialnej, jak i duchowej. Problem bowiem nie ogranicza się tylko do samego aktu zabija­nia setek czy tysięcy zwierząt. Jego znaczenie wykracza poza te konkretne zdarzenia biologiczne i ewentualnie związane z tym konsekwencje materialne. Ma także wymiar moralny i edukacyjny. W pierwszym rzędzie kształtuje postawy człowieka wobec świata w ogóle, w tym także do zwierząt, a nade wszystko do samego siebie jako gatunku. Byt człowieka ściśle łączy się ze światem istot żywych. Obydwie te warstwy rzeczywistości przenikają się, wzajemnie na siebie oddziałują, kształtując jednocześnie obopólne rela­cje i zachowania. Człowiek jako gatunek najwyżej postawiony w rozwoju, a jednocześnie jako istota dominująca i panująca, czasem nadużywa swojej władzy nad zwierzętami.

W treści

Rozdział 1. Kierunki i typy użytkowe zwierząt.

Użytkowanie rozpłodowe; Użytkowanie mleczne; Użytkowanie mięsne; Użytkowanie nieśne; Użytkowanie wełniste; Użytkowanie futrzarskie;

Użytkowanie pociągowe; Użytkowanie juczne; Użytkowanie wierzchowe ; Rola zwierząt gospodarskich w ochronie środowiska.; Alternatywne formy użytkowania zwierząt 

Rozdział 2. Zwierzęta gospodarskie

Ewidencja zwierząt; Chów i hodowla zwierząt gospodarskich; Księgi i rejestry zwierząt; Metody hodowlane zwierząt; Dobrostan zwierząt w świetle prawa; Żywienie i pojenie zwierząt; Ochrona zwierząt  

Rozdział 3. Zwierzęta domowe.

Postępowanie ze zwierzętami domowymi; Zwierzęta bezdomne; Schroniska dla zwierząt           

Rozdział 4. Ryby.

Rybactwo śródlądowe; Rybołówstwo morskie; Rybołówstwo komercyjne         

Rozdział 5. Zwierzęta łowne.

Rozdział 6. Owady użytkowe.

Rozdział 7. Zwierzęta wykorzystywane w celach naukowych, edukacyjnych, rozrywkowych i specjalnych  

Rozdział 8. Transport i ubój zwierząt

Transport zwierząt; Ubój zwierząt; Produkty pochodzenia zwierzęcego.

Wykaz ważniejszych aktów prawnych

Aneks  

Wzory formularzy