Trawy Właściwości, występowanie i wykorzystanie

Trawy – rośliny, które żywią, chronią, zdobią. Powszechnie występujące, a tak mało znane. Zespół pracowników naukowych Katedry Łąkarstwa i Krajobrazu Przyrodniczego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oddaje w ręce Czytelników cenną pomoc w zdobywaniu wiedzy o tej grupie roślin.

Książka składa się z trzech części. Zaczyna się od krótkich, ale skondensowanych treściowo rozdziałów wprowadzających do studiowania drugiej części z opisami właściwości gatunków. Książkę zamykają klucze do określania tożsamości niektórych gatunków na podstawie cech morfologicznych liści w stadium wegetatywnym, generatywnym oraz cech morfologicznych kłosków i ziarniaków. Poza niewielkimi zmianami stanowią one przedruk z naszej wcześniejszej pozycji książkowej – Trawy w barwnej fotografii i zwięzłym opisie ich specyficznych cech. Najobszerniejszą część stanowią opisy właściwości gatunków, ich wymagań wobec siedliska oraz wykorzystania. Ze względu na przejrzystość tekstu zrezygnowano z zamieszczania nazwisk autorów pozycji literaturowych, czyniąc jednakże niezbędne wyjątki

W książce zamieszczono też wiele fotografii. Nie są one tylko elementem zdobniczym, ale nośnikiem merytorycznych wartości, które zostały na nich utrwalone.

Spis treści

Od Redaktora (Stanisław Kozłowski) 13

Część I. Wiadomości wstępne 16

1. Wprowadzenie (Stanisław Kozłowski) 17

1.1. Systematyka 18

1.2. Agrostologia 19

2. Właściwości morfologiczne (Stanisław Kozłowski) 21

2.1. Budowa morfologiczna 22

2.2. Oddziaływanie czynników siedliskowych i antropogenicznych 26

3. Właściwości biologiczne (Barbara Golińska) 27

3.1. Sposoby rozmnażania się traw 28

3.2. Wzrost i rozwój traw 30

3.3. Trwałość 32

3.4. Klonalność traw 34

4. Właściwości chemiczne (Stanisław Kozłowski) 35

4.1 Woda i sucha masa 36

4.2. Składniki organiczne 36

4.2.1. Węglowodany strukturalne 36

4.2.2. Węglowodany rozpuszczalne 39

4.2.3. Białko ogólne 41

4.2.4. Związki azotowe niebiałkowe 42

4.2.5. Lipidy 43

4.2.6. Kwasy organiczne 43

4.2.7. Barwniki 44

4.2.8. Witaminy 45

4.2.9. Substancje swoiste 46

4.3. Składniki mineralne 49

5. Występowanie i wymagania siedliskowe (Arkadiusz Swędrzyński) 51

5.1. Występowanie traw na świecie 52

5.2. Wymagania siedliskowe traw jako podstawa ich występowania 52

5.3. Trawy we florze Polski – pochodzenie 53

5.4. Trawy w zbiorowiskach roślinnych Polski 53

5.5. Rozmieszczenie traw w Polsce 55

5.6. Zagrożenia i ochrona traw oraz zbiorowisk trawiastych 56

5.7. Problem gatunków inwazyjnych 58

6. Znaczenie i wykorzystanie (Barbara Golińska) 59

6.1. Produkcja żywności 60

6.2. Produkcja paszy 60

6.3. Produkcja bioenergii 62

6.4. Wykorzystanie w budownictwie 64

6.5. Wykorzystanie w przemyśle celulozowym 64

6.6. Zadarnianie i funkcja przeciwerozyjna 65

6.7. Funkcje ekologiczne 66

6.8. Zakładanie i produkcja trawników 67

6.9. Trawy ozdobne 68

6.10. Kulturotwórcza rola traw 69

7. Hodowla traw i reprodukcja odmian (Piotr Goliński) 71

7.1. Kierunki hodowli traw zbożowych 72

7.2. Kierunki hodowli traw pastewnych 73

7.3. Kierunki hodowli traw trawnikowych i darniowych 75

7.4. Kierunki hodowli traw do celów specjalnych 77

7.5. Specyfika hodowli traw 77

7.6. Reprodukcja odmian 79

Część II. Gatunki – opisy i fotografie 83

8. Szczegółowe opisy gatunków (Barbara Golińska, Piotr Goliński,

Stanisław Kozłowski, Arkadiusz Swędrzyński) 94

Bekmania robaczkowata 84

Bliźniczka psia trawka 85

Chwastnica jednostronna 87

Drżączka średnia 89

Grzebienica pospolita 90

Izgrzyca przyziemna 92

Jęczmień płonny 94

Jęczmień zwyczajny 95

Kłosownica leśna 97

Kłosownica pierzasta 99

Kłosówka miękka 101

Kłosówka wełnista 102

Konietlica łąkowa 105

Kostrzewa czarniawa 107

Kostrzewa czerwona 108

Kostrzewa leśna 111

Kostrzewa łąkowa 112

Kostrzewa nitkowata 115

Kostrzewa olbrzymia 116

Kostrzewa owcza 117

Kostrzewa różnolistna 119

Kostrzewa szczeciniasta 120

Kostrzewa trzcinowa 122

Kostrzyca Brauna 125

Kostrzyca łukowata 127

Kukurydza zwyczajna 128

Kupkówka Aschersona 130

Kupkówka pospolita 132

Manna fałdowana 136

Manna jadalna 137

Manna mielec 139

Mannica odstająca 140

Mietlica olbrzymia 142

Mietlica pospolita 145

Mietlica psia 147

Mietlica rozłogowa 149

Miłka drobna 150

Miotła zbożowa 152

Mozga kanaryjska 153

Mozga trzcinowata 154

Ostnica Jana 158

Ostnica włosowata 159

Owies głuchy 160

Owies nagi 161

Owies szorstki 163

Owies zwyczajny 164

Owsica łąkowa 166

Owsica omszona 168

Palusznik krwawy 169

Palusznik nitkowaty 171

Perłówka jednokwiatowa 172

Perłówka zwisła 173

Perz grzebieniasty 175

Perz psi 176

Perz właściwy 177

Piaskownica zwyczajna 180

Proso włosowate 181

Proso zwyczajne 182

Prosownica rozpierzchła 184

Pszenica orkisz 185

Pszenica twarda 187

Pszenica zwyczajna 188

Pszenżyto 190

Rajgras wyniosły 192

Sesleria Bielza 195

Sesleria błotna 196

Sorgo cukrowe 197

Sorgo sudańskie 199

Stokłosa Benekena 201

Stokłosa bezostna 203

Stokłosa dachowa 205

Stokłosa gałęzista 206

Stokłosa łódkowata 207

Stokłosa miękka 210

Stokłosa płonna 211

Stokłosa polna 213

Stokłosa prosta 214

Stokłosa żytnia 215

Strzęplica nadobna 217

Strzęplica piramidalna 218

Strzęplica polska 219

Strzęplica sina 220

Szczotlicha siwa 221

Śmiałek darniowy 223

Śmiałek pogięty 225

Śmiałka goździkowa 227

Śmiałka wczesna 228

Tomka oścista 229

Tomka wonna 231

Trzcina pospolita 233

Trzcinnik lancetowaty 235

Trzcinnik leśny 237

Trzcinnik owłosiony 238

Trzcinnik piaskowy 239

Trzcinnik prosty 241

Trzęślica modra 242

Trzęślica trzcinowata 245

Turówka leśna 246

Turówka wonna 247

Tymotka Boehmera 248

Tymotka kolankowata 249

Tymotka łąkowa 251

Wiechlina alpejska 253

Wiechlina błotna 255

Wiechlina cebulkowata 256

Wiechlina gajowa 258

Wiechlina łąkowa 259

Wiechlina odległokłosa 262

Wiechlina roczna 263

Wiechlina spłaszczona 265

Wiechlina sudecka 267

Wiechlina wąskolistna 268

Wiechlina zwyczajna 270

Włośnica ber 272

Włośnica sina 273

Włośnica zielona 275

Wyczyniec czerwonożółty 276

Wyczyniec kolankowaty 277

Wyczyniec łąkowy 279

Wyczyniec pęcherzykowaty 282

Wyczyniec polny 283

Wydmuchrzyca piaskowa 284

Zamokrzyca ryżowa 286

Życica oldenburska 287

Życica trwała 288

Życica westerwoldzka 292

Życica wielokwiatowa 293

Żyto zwyczajne 295

9. Informacje o gatunkach sporadycznie występujących, zawlekanych oraz wprowadzanych do uprawy

(Piotr Goliński, Stanisław Kozłowski) 299

Część III. Określanie tożsamości gatunkowej 358

10. Klucz do oznaczania ważniejszych gatunków traw w stadium wegetatywnym na podstawie cech morfologicznych liści (Piotr Goliński) 359

11. Klucz do oznaczania ważniejszych gatunków traw w stadium generatywnym na podstawie cech morfologicznych kwiatostanów (Piotr Goliński) 365

12. Klucz do oznaczania ważniejszych gatunków traw na podstawie cech morfologicznych kłosków i ziarniaków – elementów stanowiących materiał rozmnożeniowy (Piotr Goliński) 371

Literatura 380

Skorowidz nazw gatunków traw w języku polskim 391

Skorowidz nazw gatunków traw w języku polskim 396