Wady drewna

Brakarstwo należy postrzegać jako konieczną reakcję gospodarki leśnej na zachodzące na rynku surowca drzewnego procesy: liczba zastosowań drewna ciągle rośnie - szacuje się. ze współcześnie surowiec drzewny znajduje już ponad 30 tysięcy różnych zastosowań i liczba ta stale wzrasta; jednocześnie rośnie także popyt na surowiec drzewny przy zmniejszającej się powierzchni leśnej świata. Taka sytuacja wymusza konieczność jak najbardziej oszczędnego i przemyślanego go­spodarowania tym surowcem. Celem brakarstwa, zarówno jako nauki, jak i części praktyki leśnej. powinna być więc jak najbardziej rozsądna klasyfikacja drewna, umożliwiająca potencjalnie jak najlepsze jego wykorzystanie, czyli takie, jakie wynika z właściwości praktycznie każdej poje­dynczej sztuki drewna!

Obecnie w Polsce surowiec drzewny podlega tzw. klasyfikacji jakościowo-wymiarowej. Klasyfikacji danej/danych sztuki/sztuk drewna do danej klasy/grupy jakościowo-wymiarowej dokonuje się na pod­stawie określenia wymiarów oraz jakości surowca drzewnego. Określenie wymiarów odbywa się z wykorzystaniem wybranych i dość łatwych do przyswojenia metod dendrometrycznych. Jakość na­tomiast definiuje się na podstawie zakresu dopuszczalności określonych wad drewna (ich liczby, wiel­kości, czasami samej jedynie obecności lub braku). Wszystkich zaś wad drewna, ich grup. rodzajów, odmian oraz form spotykanych w praktyce oraz opisanych w całej dostępnej literaturze, naliczyć moż­na około 200. Całościowa wiedza na ich temat, także ta wykraczająca poza surowe „normowe" opi­sy, uzupełniona pełną i bogatą ilustracją graficzną, prezentującą zmienność wad drewna na poszcze­gólnych gatunkach drzew, jeszcze nigdy do tej pory w naszym kraju nie została przedstawiona w jed­nej publikacji. Wiedza ta zaś jest niezwykle bogata.

Stworzenie publikacji, którą trzymacie Państwo w rękach, nie byłoby możliwe, gdyby zdobywanie wiedzy na temat wad drewna nie było prywatnym hobby autora. Wady drewna powstały na bazie do­stępnej literatury brakarskiej. pełnych anegdot dziesiątek godzin rozmów z leśnikami, setek dni spę­dzonych w terenie i ponad 40 tysięcy zrobionych zdjęć.

Mam nadzieję, ze niniejsza publikacja spełni Państwa oczekiwania.

Przyjemnej lektury autor

Wady drewna powstały w oparciu o entuzjastycznie recenzowany, ukazujący się w Lesie Polskim w latach 2007-2011 cykl artykułów o brakarstwie. Autorem publikacji jest dobrze znany z łam Lasu Polskiego Robert Kimbar.

Publikacja jest bardzo bogato ilustrowana (ok. 700 dobranych merytorycznie zdjęć), przystępnie i ciekawie napisana, układ treści jest zgodny z aktualnie stosowanymi w Lasach Państwowych Polskimi Normami i warunkami technicznymi, ale jednocześnie znacznie wykracza poza techniczny stereotyp myślenia o brakarstwie. Książka z pewnością usatysfakcjonuje stałych czytelników Lasu Polskiego.

 „Wady drewna" są opracowaniem o wielkim znaczeniu dla nauk leśnych i drzewnych, a przede wszystkim dla praktyki gospodarczej. Publikacja jest wyją­tkowo aktualna i oryginalna, napisana klarownie i przystępnie, z wyjątkowym znawstwem i na wysokim poziomie merytorycznym. Książka ta jest pozycją unikalną wśród tego rodzaju opracowań.

Prof. dr hab. Witold Pazdrowski - Kierownik Katedry Użytkowania LasuUniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Najbardziej dopracowana książka o tematyce brakarskiej, znacznie wykraczająca poza stereotypy tego typu pozycją, napisana w sposób wyjątkowo przystępny i ciekawy. Opis detali, rzeczowość, wiedza i profesjonalizm autora, jakość i dobór materiału fotograficznego niespotykane w żadnej innej publikacji z tego-zakresu. Źródło wiedzy dla najbardziej dociekliwychspecjalistów z zakresu surowca drzewnego oraz instruktorów brakarstwa.

inż.Adam Wytykowski - instruktor brakarstwa, wieloletni pracownik RDLP Poznań, odpowiedzialny za dobór surowca na aukcje drewna cennego w Krotoszynie

Spis treści

Geneza Wad drewna

Prolog

1. Wstęp

1.1. Wady drewna - podstawy do klasyfikacji surowca drzewnego

2. Historia brakarstwa

2.1. Historia klasyfikacji surowca drzewnego w zarysie 10

2.2. Rok 1913 - „Użytkowanie lasów" Aleksandra Nowickiego 14

2.3. Rok 1922 - „Techniczne własności drewna" prof. Szwarca 17

2.4. Rok 1951 - „Wady drewna" Emilii Stebnickiej 20

3. Wady drewna - ogólna charakterystyka

3.1. Podstawy 24

3.2. Podział wad drewna okrągłego 27

4. Szczegółowa charakterystyka wad drewna

4.0. Metodyka prezentacji wad drewna  31

4.1. Sęki

4.1.0. Sęki - wiadomości ogólne 32

4.1.1. Sęki otwarte 33

4.1.2. Sęki zarośnięte

4.1.2.1. Guz 37

4.1.2.2. Róża  40

4.1.2.3. Brewki 43

4.1.3. Rozmieszczenie sęków na przekroju podłużnym pnia drzewa 47

4.1.4. Wpływ sęków na właściwości drewna 49

4.2. Pęknięcia

4.2.1. Pęknięcia czołowe 52

4.2.2. Pęknięcia boczne

4.2.2.1. Pęknięcia z przesychania 55

4.2.2.2. Pęknięcia mrozowe 57

4.2.3. Pęknięcia czołowo-boczne 63

4.3. Wady kształtu

4.3.1. Krzywizna 66

4.3.2. Zbiezystość 70

4.3.3. Zgrubienie odziomkowe 73

4.3.4. Napływy korzeniowe 76

4.3.5. Spłaszczenie  80

4.3.6. Obrzęk 83

4.3.7. Rak 89

4.4. Wady budowy

4.4.1. Zabitka czyli martwica 94

4.4.2. Zakorek  102

4.4.3. Skręt włókien 105

4.4.4. Nierównomierna szerokość słojów rocznych 109

4.4.5. Rdzeń mimośrodowy  113

4.4.6. Wielordzenność  116

4.4.7. Twardzica 119

4.4.8. Drewno ciągliwe  122

4.4.9. Przezywiczenie  124

4.4.10. Pęcherze żywiczne 128

4.5. Zabarwienia drewna

4.5.0. Podział zabarwień 131

4.5.1. Fałszywa twardziel 132

4.5.2. Wewnętrzny biel  135

4.5.3. Zaparzenie  138

4.5.4. Zaciągi garbnikowe 140

4.5.5. Sinizna  141

4.5.6. Brunatnica 147

4.5.7. Czerwień bielu 149

4.5.8. Zabarwienie drewna powstałe wskutek działania wody 151

4.6. Zgnilizny 152

4.7. Uszkodzenia mechaniczne

4.7.1. Chodniki owadzie (opracowanie: Tomasz Jaworski, Robert Kimbar)  159

4.7.2. Spała żywiczarska 167

4.7.3. Uszkodzenie przez ptaki  170

4.7.4. Odarcie kory 173

4.7.5. Zaciosy 177

4.7.6. Zwęglenie 180

4.7.7. Obecność ciał obcych 183

4.8. Wady drewna niewymienione w Polskiej Normie „PN-79/D-01011 Drewno okrągłe. Wady"

4.8.0. Podłoże merytoryczne  187

4.8.1. Pęknięcia/uszkodzenia piorunowe 188

4.8.2. Pęknięcia słoneczne 192

4.8.3. Inne pęknięcia

4.8.3.1. Pęknięcia powietrzne 193

4.8.3.2. Pęknięcia żywiczne 193

4.8.4. Rozwidlenie 194

4.8.5. Falisty kształt przekroju poprzecznego 196

4.8.6. Falisty układ słojów  197

4.8.7. Falisty układ włókien 198

4.8.8. Splot włókien 200

4.8.9. Plamki rdzeniowe  202

4.8.10. Spalenizna dębu  203

4.8.11. Brunatnica twardziel jodły 206

4.8.12. Zabarwienie od metali 207

4.8.13. Plamy od metalu 208

4.8.14. Podcięcie oraz wyrwa  209

4.8.15. Zaszarzenie 211

4.8.16. Uszkodzenia maszynowego pozyskiwania drewna 213

5. Wady drewna - pojęcie o charakterze ambiwalentnym 215

6. Specyfika brakarskiego języka

6.0. Wiadomości ogólne 221

6.1. Jakie może być drewno? 222

6.2. Wśród wielu znaczeń czyli o tym, że róża nie zawsze ma kolce 225

6.3. „Paradoks dziupli"  235

7. Wady drewna a ochrona przyrody   238

8. Brakarskie anomalie, paradoksy, wyjątki i ciekawostki 243

Literatura  250