Wartości referencyjne podstawowych badań laboratoryjnych w weterynarii

W dobie wszechobecnego Internetu i zdalnego przekazywania wiedzy wydawało się, że przygotowanie kolejnego wydania „Wartości referencyjnych podstawowych badań laboratoryjnych w weterynarii” nie będzie już potrzebne. Tymczasem następne pokolenia studentów i lekarzy wciąż oczekują tego stale aktualizowanego i wzbogacanego kompendium wiedzy na temat weterynaryjnej diagnostyki laboratoryjnej.

Zostało ono uzupełnione o nowości wynikające z wprowadzania metod o wyższej czułości (np. enzymatyczne oznaczanie stężenia kreatyniny) oraz o najbardziej wartościowe i najciekawsze informacje zarówno poszerzające wiedzę, jak i umiejętności w zakresie trudnej sztuki interpretacji wyników.

Z życzeniami sukcesów diagnostycznych - Anna Winnicka

Spis treści

Przedmowa ... 7

I. WSTĘP ... 9

1. Cel badań laboratoryjnych i zlecenie ich wykonania ... 9

2. Profile badań laboratoryjnych ... 10

3. Rodzaje materiału biologicznego ... 10

4. Zasady prawidłowego pobierania materiału ... 11

5. Wiarygodność wyniku ... 13

6. Formułowanie wyników badań ... 15

7. Wartości referencyjne ... 16

II. BADANIE HEMATOLOGICZNE ... 17

1. Krwinki czerwone (erytrocyty, E, Ery, RBC – red blood cells) ... 17

2. Hemoglobina (Hb, HGB) ... 19

3. Hematokryt (Ht, Hct, volfr, PCV – packed cell volume) ... 20

4. Białko całkowite ... 21

5. Wskaźniki czerwonokrwinkowe ... 22

a. Średnia objętość krwinki czerwonej (MCV – mean corpuscular volume) ... 22

b. Średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH – mean corpuscular hemoglobin) ... 23

c. Średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej (MCHC – mean corpuscular hemoglobin concentration) ... 24

6. Opad krwinek (odczyn opadania krwinek czerwonych, odczyn Biernackiego, OB, ESR – erythrocyte sedimentation rate) ... 24

7. Jakościowa ocena krwinek czerwonych w obrazie mikroskopowym ... 25

8. Krwinki białe (leukocyty, L, Leu, WBC – white blood cells) ... 29

9. Leukogram ... 31

10. Krwinki płytkowe (płytki krwi, trombocyty, PLT – platelets) ... 35

11. Koagulogram ... 37

III. BADANIE BIOCHEMICZNE KRWI ... 40

1. Aminotransferaza (transaminaza) alaninowa (ALT, ALAT, GPT) ... 40

2. Aminotransferaza (transaminaza) asparaginianowa (AST, AspAT, GOT) ... 41

3. Amoniak ... 42

4. Amylaza (AMY) ... 43

5. Białko całkowite ... 44

6. Bilirubina ... 46

7. Chlorki (Cl–) ... 47

8. Cholesterol ... 48

9. Dehydrogenaza glutaminianowa (GLDH, GDH) ... 49

10. Dehydrogenaza mleczanowa (LD, LDH) ... 50

11. Dwutlenek węgla (CO2) ... 51

12. Fosfataza kwaśna (ACP) ... 51

13. Fosfataza zasadowa (fosfataza alkaliczna, ALP, Falk, FAL, AP) ... 52

14. Fosfor (P++) ... 53

15. Frakcje białkowe ... 54

16. Fruktozoamina ... 55

17. Glukoza ... 56

18. γ-Glutamylotransferaza (γ-GT, GGT) ... 57

19. Hemoglobina glikowana ... 58

20. Hormony ... 59

21. Kinaza kreatynowa (CK) ... 60

22. Kreatynina ... 61

23. Kwas mlekowy ... 62

24. Kwas moczowy ... 63

25. Kwasy żółciowe ... 64

26. Lipaza ... 65

27. Magnez (Mg++) ... 65

28. Mikroelementy ... 66

29. Mocznik ... 67

30. Odczyn (pH) ... 68

31. Potas (K+) ... 68

32. Sód (Na+) ... 70

33. Triacyloglicerole (triglicerydy) ... 71

34. Wapń (Ca++) ... 72

35. Witaminy ... 74

36. Wodorowęglany (HCO3–) ... 75

37. Żelazo (Fe++) i całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC – total iron binding capacity) ... 76

IV. BADANIE OGÓLNE MOCZU ... 77

1. Dobowa ilość ... 77

2. Barwa ... 77

3. Przejrzystość ... 78

4. Gęstość względna ... 78

5. Odczyn ... 79

6. Białko ... 80

7. Hemoglobina ... 81

8. Bilirubina ... 81

9. Urobilinogen ... 82

10. Glukoza ... 82

11. Związki ketonowe ... 83

12. Leukocyty ... 83

13. Amylaza ... 84

14. Azotyny ... 84

15. Indykan ... 84

16. Hydroksyprolina ... 84

17. Kreatynina ... 85

18. Kwas moczowy ... 85

19. Mioglobina ... 85

20. Mocznik ... 86

21. Chlorki ... 86

22. Sód ... 87

23. Osad moczu ... 87

a. Uorganizowane (upostaciowane) składniki osadu ... 87

b. Nieuorganizowane (nieupostaciowane) składniki osadu – kryształy ... 89

V. BADANIE PŁYNU ŻWACZOWEGO ... 92

1. Barwa i woń ... 92

2. Konsystencja ... 92

3. Sedymentacja i flotacja ... 92

4. Odczyn ... 93

5. Zdolność fermentacyjna ... 93

6. Ocena żywotności wymoczków ... 93

7. Liczba wymoczków ... 93

8. Inne badania wykonywane w płynnej treści żwacza ... 94

VI. BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO ... 95

1. Barwa i przejrzystość ... 95

2. Gęstość względna ... 95

3. Pleocytoza ... 96

4. Skład chemiczny ... 96

5. Odczyn Nonne-Apelta i odczyn Pandy’ego ... 96

VII. RÓŻNICOWANIE PŁYNÓW Z JAM CIAŁA ... 97

VIII. BADANIE KAŁU ... 98

1. Dobowa masa ... 98

2. Barwa ... 98

3. Inne składniki ... 99

4. Badanie chemiczne ... 99

IX. TABELE ... 100

Preparaty zapobiegające krzepnięciu krwi (antykoagulanty) - Tabela I ... 100

Wartości referencyjne wskaźników hematologicznych - Tabele II–XV ... 101

Wartości referencyjne wskaźników biochemicznych - Tabele XVI–XXVI ... 114

Aktywność enzymów w tkankach różnych gatunków zwierząt - Tabela XXVII ... 124

Literatura ... 125

Mikrofotografie krwinek psa, kota i konia - Anna Winnicka, Andrzej Degórski ... 129