Winogrodnictwo

W Polsce od kilku lat obserwowana jest tendencja rosnącego zainteresowania uprawą winorośli. Wychodząc naprzeciw temu trendowi oferujemy ogrodnikom unikatową na rynku pozycję książkową, stanowiącą kompendium wiedzy na temat uprawy tego gatunku. Pozycja ta, opracowana przez zespół naukowców z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, traktuje wyczerpująco poszczególne zagadnienia związane z wionogrodnictwem.

I tak, zawiera m.in. informacje dotyczące:

• projektowania i zakładania i winnicy;
• wyboru odmian;
• przygotowania stanowiska i sadzenia krzewów;
• prowadzenia młodej i starszej winnicy i zasad wykonywania zabiegów agrotechnicznych, w tym nawożenia, cięcia, nawadniania, pielęgnacji krzewów i ich ochrony.

W publikacji nie zabraknie także wielu cennych wiadomości, które stanowią podwaliny wiedzy ogrodniczej, a dotyczą systematyki, biologii, fizjologii i biochemii roślin, agrometeorologii i gleboznawstwa. Ćwierć wieku temu, rozpoczynając pracę jako nauczyciel akademicki wykładający sadownictwo, na zagadnienia związane z uprawą winorośli poświęcałem zaledwie jedną godzinę, traktując je zupełnie amatorsko. A obecnie? Na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie otwarliśmy studia podyplomowe, a wychodząc naprzeciw oczekiwaniom - pierwszy w Polsce kierunek studiów magisterskich: „Winogrodnictwo i enologia".

Prowadzimy wiele kursów oraz szkoleń z tego zakresu i obserwujemy ogromy głód wiedzy dotyczący zagadnień związanych z prowadzeniem winnicy i winiarni. Nasi absolwenci z powodzeniem znajdują zatrudnienie w powstających winnicach, enoturystyce oraz podmiotach zajmujących się dystrybucją i doborem win. Zakładają też własne winnice (często duże, kilkuhektarowe) zarówno w terenach typowo sadowniczych, jak i zupełnie dziewiczych. Skąd tak duże zainteresowanie winem, jego produkcją? Składa się na to synergia wielu czynników. Przede wszystkim wrodzona ciekawość naszych rodaków, którzy zwiedzając najróżniejsze zakątki świata przenoszą na rodzimy grunt kulturę uprawy winorośli i spożycia wina. Innym powodem (u aktywnych już producentów-sadowników) jest chęć dywersyfikacji produkcji. Jeszcze inni traktują to jako przygodę i hobby lub doskonałą lokatę kapitału w niepewnych czasach. Niezależnie od motywu, aby przedsięwzięcie „winnica" było opłacalne i dawało korzyści musi poprowadzone być, tak aby zminimalizować ryzyko uprawowe. Nie posiadamy niestety ciągłości tradycji winiarskich i musimy często wzorować się na wiedzy winiarskiej z odległych krajów, o zupełnie innych warunkach siedliskowych i ekonomicznych. Dlatego konieczne jest zebranie własnych doświadczeń, błędów „wieku dziecięcego", po to aby uniknąć pomyłek w planowaniu i zakładaniu winnicy, zagrożeń uprawowych, a w konsekwencji porażek w prowadzeniu kosztownej wieloletniej uprawy. Tak stało się m.in. w Wielkiej Brytanii, gdzie po początkowym zachłyśnięciu się możliwościami, część winnic została źle zaprojektowana, co w rezultacie spowodowało bankructwo i porzucenie uprawy.

Dlatego do rąk Czytelników oddajemy podręcznik - kompendium wiedzy z zakresu uprawy winorośli w naszych, krajowych warunkach. Książka przeznaczona jest nie tylko jako pomoc naukowa dla studentów zarówno ogrodnictwa, jak i rolnictwa, ale też szerokiego kręgu osób aktywnie zajmujących się produkcją winogron i wina oraz całej rzeszy hobbistów i pasjonatów uprawy tego gatunku.

Na zakończenie: niezależnie od tego, czy tylko przyglądamy się tej wspaniałej roślinie, uprawiamy ją hobbystycznie, czy na wielką skalę, pamiętajmy, że nic nie cieszy tak bardzo winorośli, jak odgłos zbliżających się kroków winogrodnika...

dr hab. inż. Maciej Gąstoł, prof. UR

Kraków, lipiec 2021 r

Spis treści

WINOROŚL

Historia i znaczenie uprawy winorośli

Systematyka winorośli

Gatunki tworzące odmiany uprawne; Mieszańce międzygatunkowe; Grupy użytkowe odmian; Wybór szczepów; Rozpoznawanie odmian winorośli

Morfologia krzewu        

System korzeniowy; Budowa morfologiczna latorośli; Fazy fenologiczne

Rozmnażanie winorośli

Charakterystyka wybranych podkładek; Jakość materiału szkółkarskiego

WINNICA

Wybór stanowiska - ogólne aspekty i kryteria wyboru    

Czynniki glebowe; Czynniki topograficzne; Czynniki klimatyczne (atmosferyczne)

Gleba

Definicja i funkcja gleby; Parametry jakości gleby         

Podstawy mineralnego żywienia winorośli         

Analiza materiału roślinnego (części wskaźnikowe); Makroelementy; Mikroelementy

Projektowanie winnicy

Wielkość winnicy i jej rozplanowanie; Formy prowadzenia a rozstawa; Rozstawa; Konstrukcje w winnicy; Koszty związane z przygotowaniem gleby pod winnicę; Koszt ogrodzenia winnicy; Koszty materiałowe; Koszty pracy

Profil winnicy   

Winnice produkujące owoce deserowe; Winnice produkujące owoce dla przetwórstwa

Marketing

Przygotowanie biznesplanu

Zakładanie winnicy

Przygotowanie gleby przed założeniem plantacji; Uprawa roli; Wapnowanie; Nawożenie organiczne i mineralne; Zasady pobierania próbek glebowych do analiz chemicznych; Testy glebowe; Wyznaczanie potrzeb nawożenia fosforem i potasem; Wyznaczanie potrzeb nawożenia azotem; Nawozy organiczne; Nawożenie pozakorzeniowe    

Formy prowadzenia winorośli

Formy szpalerowe; Formy bezpienne    

Pielęgnacja gleby w winnicy

Ugór mechaniczny; Ugór herbicydowy; Rośliny okrywowe; Ściółki; Trwałe zadarnianie

Nawadnianie plantacji

Systemy nawodnieniowe          

Uprawa organiczna i biodynamiczna winorośli  

Metoda ekologiczna; Metoda biodynamiczna

Prowadzenie winnicy owocującej          

Prowadzenie wieloletnich krzewów winorośli; Zabiegi poprawiające jakość owoców; Mechanizacja pracy w winnicy; Warunki pracy na zboczach i niebezpieczeństwo erozji

Ochrona winorośli przed chorobami i szkodnikami

Zasady integrowanej ochrony winorośli; Podatność odmian na choroby; Choroby korzeni i pędów;  Szkodniki korzeni i pędów; Choroby pąków, liści i kwiatów; Szkodniki pąków, liści i kwiatów; Choroby owoców